ଉତ୍ତରାୟଣ ଓ ଦଖିଣାୟନ
ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୩ ଦିନ ସ୍ର୍ଯ୍ୟ ବିଷୁବ ଦେଖା ସିଧାରେ ରହେ । ତା ପରଠାରୁ ତାହା ଧୀରେ ଧୀରେ ଦକ୍ଷିଣ ଆଡକୁ ଢଳିବାକୁ ଲାଗେ। ଏହାକୁ ଦକ୍ଷିଣାୟନ କହନ୍ତି । ଆମେ ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଧ୍ରେ ବିଷୁବ ରେଖାର ୨୦ଂ ଉତ୍ତରକୁ ରହିଛେ । ତେଣୁ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ମାସ ପରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ସୂର୍ଜୟନ୍କ କିରଣ ବେଶୀ ବେଶୀ ତେର୍ଛା ଖରା ଯୋଗୁଁ ଅଧିକ ଥନ୍ଡା ହେଲା ଭଳି ସେପ୍ଟେମ୍ବର ପରେ ଖରାର ତେଜ କମିଚାଲେ । ଡିସେମ୍ବର ଶେଷ ବେଲକୁ ସୁର୍ଜ୍ୟ ଆକାଶରେ ବେଶ୍ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗକୁ ରହେ । ସେତେବେଳେ ସବୁଠୁ ବେଶୀ ଥନ୍ଡା ହୁଏ ।
ଏହା ପରେ ସୂର୍ଜୟ ଆକାଶରେ ଉତ୍ତର ଆଡକୁ ଉଠିବାକୁ ଲାଗେ । ଏହାକୁ ସୂରଯୟର ଉତ୍ତରାୟଣ ଗତି କୁହାଯାଏ । ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୧ ତାରିଖ ଦିନ ସୂର୍ଯୟ ଆସି ବିଷୁବ ରେଖା ଉପରେ ପହନ୍ଚେ । ଜୁନ୍ ୨୧ ତାରିଖ ଦିନ ସବଠାରୁ ଅଧିକ ଉତ୍ତରକୁ ରହେ । ଏହାପରେ ସେ ପୁଣି ଦକ୍ଷିଣକୁ ଢଳେ ଓ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୩ ଦିନ ବିଷୁବ ରେଖା ସିଧାରେ ରହେ । ସେଥିପାଇଁ ସୂରଯ୍ୟ ବ୍ରଷ୍ର ମାତ୍ର ଦୁଇଦିନ ଠିକ୍ ପ୍ରବ ଦିଗରେ ଉଦୟର ଦିଗ କିଛି ଉତ୍ତରକୁ ବା ଦକ୍ଷିଣକୁ ଘୁନ୍ଚୁଥିବା ପରି ଜଣାପଡେ ।