ଆମେ ଜାଣୁ ଯେ କଶ୍ୟପ ଋଷିଙ୍କର ଦୁଇ ପତ୍ନୀ ହେଉଛନ୍ତି ବିନତା ଓ କଦ୍ରୁ । ବିନତାଙ୍କ ଗର୍ଭରୁ ଅରୁଣ ଓ ଗରୁଡ଼ ନାମରେ ଦୁଇ ପୁତ୍ର ଏବଂ କଦ୍ରୁଙ୍କ ଗର୍ଭରୁ ସହସ୍ର ଉରଗ ଓ ନାଗ ଜାତ ହୋଇଥିଲେ । ସେହି ସହସ୍ର ସର୍ପଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଦୁଇ ପ୍ରମୁଖ ସର୍ପ ହେଉଛନ୍ତି ଅନନ୍ତ ଓ ବାସୁକୀ ।
କିନ୍ତୁ ନିଜର ଅନ୍ୟ ଭାଇମାନଙ୍କ ପରି ଅନନ୍ତ ଓ ବାସୁକୀ ଦୁଷ୍ଟ ନଥିଲେ । ଦୁହେଁ ଥିଲେ ଭଲ ସ୍ୱଭାବର । ସେମାନେ କାହାର ଅନିଷ୍ଟ କରୁ ନଥିଲେ । କେହି ଜାଣିଶୁଣି କାହାର ଅନିଷ୍ଟ କରିବା ସେମାନେ ସହି ବି ପାରୁ ନଥିଲେ ।
ଥରେ କଶ୍ୟପଙ୍କ ଦୁଇ ପତ୍ନୀ ବିନତା ଓ କଦ୍ରୁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜିଦାଜିଦି ପଡ଼ିଲା । କଦ୍ରୁ କହିଲେ, ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଅଶ୍ୱ ଉଚ୍ଚୈଶ୍ରବାର ଲାଞ୍ଜ କଳା । ମାତ୍ର ବିନତା କହିଲେ ଉଚ୍ଚୈଶ୍ରବା ଦେଖିବାକୁ ଶଙ୍ଖ ପରି ଧଳା; ତେଣୁ ତାହାର ଲାଞ୍ଜ ମଧ୍ୟ ଧଳା । କେହି କାହା କଥାରେ ରାଜି ହେଲେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସ୍ଥିର କରାହେଲା, ପରଦିନ ସକାଳେ ଦୁହେଁ ନିଜେ ଯାଇ ଦେଖିବେ, ଉଚ୍ଚୈଶ୍ରବାର ଲାଞ୍ଜ କଳା ନା ଧଳା । ତା’ ପରେ ଦୁହେଁ ଯେ ଯାହା ଘରକୁ ଶୋଇବାକୁ ଗଲେ । କଦ୍ରୁଙ୍କ ଆଖିକୁ କିନ୍ତୁ ନିଦ ଆସିଲା ନାହିଁ । କାରଣ ସେ ଜାଣିଥିଲେ ଉଚ୍ଚୈଶ୍ରବା ଧଳା, ତେଣୁ ତା’ର ଲାଞ୍ଜ ମଧ୍ୟ ଧଳା । ବିନତାଙ୍କ କଥା ସତ ହେଲେ କଦ୍ରୁ ତାଙ୍କର ଦାସୀ ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେବେ । ତେଣୁ ଭାବିଚିନ୍ତି ସେ ଗୋଟିଏ ଉପାୟ ପାଞ୍ଚିଲେ । ନିଜର ପୁଅମାନଙ୍କୁ ଡାକି କହିଲେ, ତୁମେମାନେ ଯାଇ ଉଚ୍ଚୈଶ୍ରବାର ଲାଞ୍ଜରେ ଏପରି ଭାବରେ ଝୁଲି ରହ, ଯେମିତିକି ଉଚ୍ଚୈଶ୍ରବାର ଲାଞ୍ଜ କଳା ଦେଖାଯିବ । ମାଆ କଦ୍ରୁଙ୍କ କଥା ଅନ୍ୟ ପୁଅମାନେ ମାନିଲେ; ମାତ୍ର ଅନନ୍ତ ଓ ବାସୁକୀଙ୍କ ପରି ସାଧୁ ସ୍ୱଭାବର ପୁଅ ମାନିଲେ ନାହିଁ । କହିଲେ, ଯାହା ସତ, ଛଳନା କରି ତାହାକୁ ମିଛ ବୋଲି କହିବା ଠିକ୍ ନୁହେଁ । ପୁଣି ସେହି ମିଛ ଦ୍ୱାରା ଅନ୍ୟକୁ ଠକିବା ଆହୁରି ଅନ୍ୟାୟ ।
ଅନନ୍ତ ଓ ବାସୁକୀଙ୍କ କଥା ଶୁଣି କଦ୍ରୁ ରାଗିଗଲେ । କହିଲେ, ମୁଁ ମାଆ । ମାଆର କଥା ପୁଅ ମାନିବା ଉଚିତ । କିନ୍ତୁ ଅନନ୍ତ ଓ ବାସୁକୀ କହିଲେ, ଯେଉଁ ମାଆ ପୁଅକୁ ମିଛ କହିବା ଶିଖାଏ, ଅନ୍ୟକୁ ଠକିବାକୁ କହେ, ସେ ମାଆ ମାଆ ନୁହେଁ । ଆମେ ତୁମ ପାଖରେ ଆଉ ରହିବୁ ନାହିଁ । ଏହା କହି ଦୁହେଁ କଦ୍ରୁଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ଚାଲିଗଲେ । ଅନନ୍ତ ଯାଇ ପାତାଳରେ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ରାଜ୍ୟ କରି ରହିଲେ ।
ଏଥିରୁ ଗୋଟିଏ କଥା ଜଣାଯାଏ ଯେ, ସର୍ପରେ ଜାତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଅନନ୍ତ ଓ ବାସୁକୀ ସ୍ୱଭାବରେ ଥିଲେ ସତ୍ । ବହୁ ମହତ୍ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସେମାନେ ସହଯୋଗ କରିଥିଲେ । ବାସୁକୀଙ୍କ ମହତ୍ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସମୁଦ୍ର ମନ୍ଥନ ଓ ତ୍ରିପୁର ଦହନ ଅନ୍ୟତମ ।
୧୦୬ . ଆମ ଦେବଦେବୀ