ଗଣେଶ କାହିଁକି ଲମ୍ବୋଦର, ଏକଦନ୍ତ ଓ ମୋଦକ ପ୍ରିୟ, ସେ ସବୁ ସମ୍ପର୍କରେ ବହୁ କାହାଣୀ ବିଭିନ୍ନ ପୁରାଣରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ବ୍ରହ୍ମ ପୁରାଣରେ ଥିବା ବର୍ଣ୍ଣନାନୁଯାୟୀ ଗଣେଶ ଛୋଟ ଥିଲାବେଳେ ମାତା ପାର୍ବତୀଙ୍କ ଠାରୁ ସ୍ତନ୍ୟ ପାନ କରିବାକୁ ଭଲ ପାଉଥିଲେ । ଭାଇ କାର୍ତ୍ତିକଙ୍କୁ ସ୍ତନ୍ୟ ପାନର ସୁଯୋଗ ଦେଉ ନଥିଲେ । ତାହା ଦେଖି କୌତୁକରେ ଶିବ ତାଙ୍କୁ ‘ଲମ୍ବୋଦର’ ବୋଲି କହିଥିଲେ । ଗଣେଶ ମୋଦକ ପ୍ରିୟ । ଜ୍ଞାନବର୍ଦ୍ଧକ ମୋଦକ ଖାଇ ସେ ଆନନ୍ଦ ମନରେ ନୃତ୍ୟ କରିବାର ବର୍ଣ୍ଣନା ପୁରାଣମାନଙ୍କରେ ଅଛି ।
ସେହିପରି ଗଣେଶ କାହିଁକି ଏକଦନ୍ତ, ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ମଧ୍ୟ କାହାଣୀ ରହିଛି । ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ କାହାଣୀ ହେଉଛି, କୃତ (ସତ୍ୟ) ଯୁଗରେ ଯେତେବେଳେ ଗଣେଶ ମହୋତ୍କଟ ବିନାୟକ ଅବତାର ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ଦେବାନ୍ତକ ଅସୁର ସହିତ ତାଙ୍କର ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା । ସେହି ଯୁଦ୍ଧରେ ଦେବାନ୍ତକର ମୃତ୍ୟୁ ଅବଶ୍ୟ ହୋଇଥିଲା; ମାତ୍ର ଗଣେଶ ଏକଦନ୍ତ ହୋଇଯାଇଥିଲେ ।
ଅନ୍ୟ ଏକ କାହାଣୀରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ପାଣ୍ଡବ ଓ କୌରବମାନଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ, ମହର୍ଷି ବେଦବ୍ୟାସ ପୁନର୍ବାର ଧ୍ୟାନସ୍ଥ ହେଲେ । ମାତ୍ର ମହାଭାରତର ପବିତ୍ର ଗାଥା ତାଙ୍କ ମନରେ ଖେଳୁଥାଏ । ପଞ୍ଚମବେଦ- ମହାଭାରତର କିପରି ପ୍ରଚାର ହେବ ସେ ତାହା ଚିନ୍ତା କରୁଥାନ୍ତି । ସେତିକିବେଳେ ଥରେ ପିତାମହ ବ୍ରହ୍ମା ଯାଇ ତାଙ୍କ ଆଶ୍ରମରେ ପହଞ୍ଚିଲେ । ତାଙ୍କୁ ଆସନ, ପାଦ୍ୟ, ଅର୍ଘ୍ୟ ଆଦି ଦେଇ ବେଦବ୍ୟାସ ଭବ୍ୟ ସତ୍କାର କଲେ । ସମସ୍ତ ଶାସ୍ତ୍ରର ସାର କଥାକୁ ନେଇ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଏବଂ ବେଦବେଦାଙ୍ଗର ଗୂଢ଼ ରହସ୍ୟ ସ୍ଥାନ ପାଇଥିବା ଏହି ମହାଭାରତ ମହାକାବ୍ୟ କିପରି ପୃଥିବୀରେ ପ୍ରଚାରିତ ହେବ ତାହାର ଉପାୟ କହିବା ପାଇଁ ସେ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କଲେ । ତାଙ୍କର ପ୍ରାର୍ଥନା ଶୁଣି ବ୍ରହ୍ମା କହିଲେ, ଗଣେଶ ହେଉଛନ୍ତି ସକଳ ବୁଦ୍ଧିର ନିଧାନ । ସେ ହିଁ କେବଳ ତାହା ଶୁଣି ଲେଖି ପାରିବାରେ ସମର୍ଥ ହେବେ । ତେଣୁ ମହାଭାରତ ମହାକାବ୍ୟ ରଚନା ପାଇଁ ଗଣେଶଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କରିବା ପାଇଁ ସେ କହିଲେ । ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ମାନି ମହର୍ଷି ବେଦବ୍ୟାସ ସେଥିାଇଁ ଗଣେଶଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କଲେ । ମାତ୍ର ଗଣେଶ ଲେଖିବା ପାଇଁ ରାଜି ହେବା ସହିତ ଏକ ସର୍ତ୍ତ ବାଢ଼ିଲେ । ସର୍ତ୍ତଟି ହେଉଛି, ବ୍ୟାସଦେବ ଏପରି ଡାକିବେ,ଯେପରିକି ଗଣେଶଙ୍କ ଲେଖନୀ ମୁହୂର୍ତ୍ତକ ପାଇଁ ବି ଅଟକିବ ନାହିଁ । ଅଟକିଲେ ଲେଖା ସେତିକିରେ ବନ୍ଦ । ବ୍ୟାସଦେବ ସେଥିରେ ରାଜି ହେଲେ । କିନ୍ତୁ ପାଲଟା ସର୍ତ୍ତ ବାଢ଼ିଲେ ଯେ ସେ ଯାହା ଡାକିବେ ଗଣେଶ ତାହା ବୁଝିସାରି ଲେଖିବେ । ନ ବୁଝି କିଛି ଲେଖିବେ ନାହିଁ । ଏହିପରି ମହାଭାରତ ଲେଖା ହେଲା । ମହାଭାରତର ଆଦିପର୍ବରେ, ଏ କଥା ଲେଖା ଅଛି । କଥିତ ଅଛି ଯେ ସେହି ଲେଖା ପାଇଁ ଲେଖନୀ ରୂପେ ଗଣେଶ ତାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଦନ୍ତକୁ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ।
ଆମ ଦେବଦେବୀ . ୧୧