ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କର ଉତ୍ପତ୍ତି ମଧ୍ୟ ଏହିପରି ଭାବରେ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କଠାରୁ ହୋଇଥିଲା । ସ୍ୱାୟମ୍ଭୁବ ମନୁ ଥିଲେ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ପୁତ୍ର । ସେ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ଶରୀରର ଦକ୍ଷିଣ ଭାଗରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲେ । ମହାରାଣୀ ଶତରୂପା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲେ ତାଙ୍କର ବାମ ଭାଗରୁ । ମନୁ ଓ ଶତରୂପାଙ୍କ ଠାରୁ ମାନବ ଜାତିର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ଏ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମଗ୍ର ଜଗତ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କର ପୌତ୍ର ବା ନାତି । ବ୍ରହ୍ମା ସମସ୍ତଙ୍କର ଅଜା ବା ପିତାମହ ।
ପୁରାଣମାନଙ୍କରେ ଥିବା ବର୍ଣ୍ଣନା ଅନୁଯାୟୀ, ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କର ଏହି ସମଗ୍ର ସୃଷ୍ଟି ମୋଟରେ ଦୁଇପ୍ରକାରର । ଗୋଟିଏ ହେଉଛି ସର୍ଗ ଓ ଅନ୍ୟଟି ପ୍ରତିସର୍ଗ । ସୃଷ୍ଟିର ଆରମ୍ଭରେ ବ୍ରହ୍ମା ଯେତେବେଳେ ପ୍ରଥମେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ଜୀବଜଗତ ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ଆଜ୍ଞା ପାଇଲେ, ସେତେବେଳେ ଏପରି କିଛି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଅନିତ୍ୟ । ଗୋଟିଏ କଳ୍ପ ଶେଷ ହେବା ସହିତ ତାହା ଧ୍ୱଂସ ହୁଏ ଓ ନୂଆ କଳ୍ପ ଆରମ୍ଭ ହେବାବେଳେ ପୁଣି ନୂଆକରି ଗଢ଼ା ହୁଏ । ଏଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତିସର୍ଗ ବା ଅପ୍ରାକୃତ ସୃଷ୍ଟି । ଏହା ମଧ୍ୟରେ ଭୂଃଲୋକ, ଭୁଭଃଲୋକ ଓ ସ୍ୱଃଲୋକ ତଥା ଖଣିଜ, ବୃକ୍ଷଲତା, ପଶୁପକ୍ଷୀ ଓ ସମଗ୍ର ମାନବ ସମାଜ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଦିନ ବା ଗୋଟିଏ କଳ୍ପର ଶେଷରେ ସମ୍ବର୍ତ୍ତକ ଅଗ୍ନି ଓ ସମ୍ବର୍ତ୍ତକ ବର୍ଷାରେ ଏହି ପ୍ରତିସର୍ଗ ବା ଅନିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ଧ୍ୱଂସପାଏ ।
ମାତ୍ର, ସର୍ଗ ବା ପ୍ରକୃତ ସୃଷ୍ଟି, ପ୍ରତି କଳ୍ପର ଶେଷ ସହିତ ଧ୍ୱଂସ ପାଏ ନାହିଁ । ପ୍ରତି କଳ୍ପର ଶେଷ ପରେ ବ୍ରହ୍ମା ଯେତେବେଳେ ପୁଣିଥରେ ନୂଆ କରି ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ସନକାଦି ଋଷି, କର୍ଦ୍ଦମ, ମରୀଚି, ଅତ୍ରି, ଅଙ୍ଗିରା, ପୁଲସ୍ତ୍ୟ, ପୁଲହ, କ୍ରତୁ, ଭୃଗୁ, ବଶିଷ୍ଠ, ଦକ୍ଷ, ନାରଦ, ଧର୍ମ, ଅଧର୍ମ, ନିଋତି, ସରସ୍ୱତୀ, କାମ, ଅଥର୍ବ, ଅଗ୍ନି, ସ୍ଥାଣୁ ଓ ସ୍ୱାୟମ୍ଭୁବ, ଆଦି ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କୁ ନୂଆ ସୃଷ୍ଟିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ଗୋଟିଏ କଳ୍ପର ଶେଷ ସହିତ ଧ୍ୱଂସ ନପାଇ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ସହିତ ହିଁ ସେମାନେ ଧ୍ୱଂସ ପାଇଥାନ୍ତି ।
ଜଟିଳ ମନେ ହେଉଥିବା ଏହି ତତ୍ତ୍ୱକୁ ବୁଝିବାକୁ ହେଲେ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ସମୟ ବା ଆୟୁଷ ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
ପୁରାଣମାନଙ୍କରେ ଥିବା ବର୍ଣ୍ଣନା ଅନୁଯାୟୀ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କର ବୟସ ହେଉଛି ୧୨୦ ବର୍ଷ । ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଦିନ ହେଉଛି ଗୋଟିଏ କଳ୍ପ । ଏହି କଳ୍ପ ବା ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଦିନ ପୁଣି ୧୪ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ । ପ୍ରତି ଭାଗ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ‘ମନ୍ୱନ୍ତର’ । ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ମନ୍ୱନ୍ତରରେ ଜଣେ ଜଣେ ମନୁ ରାଜତ୍ୱ କରନ୍ତି । ପ୍ରତି ମନୁଙ୍କର ରାଜତ୍ୱକାଳ ବା ପ୍ରତି ମନ୍ୱନ୍ତରରେ ୭୧ ଥର ଚାରିଯୁଗ ଆସେ । ଏହି ଚାରିଯୁଗ ହେଉଛି ‘କୃତ୍ୟ (ସତ୍ୟ)ଯୁଗ’, ‘ତ୍ରେତା ଯୁଗ’, ‘ଦ୍ୱାପର ଯୁଗ’ ଓ ‘କଳିଯୁଗ’ । ଏହିପରି ୭୧ଟି ଚାରିଯୁଗ ବା
୪୨ . ଆମ ଦେବଦେବୀ