ତେଣୁ ତୁ ଥରେ ହେଲେ ବି ସ୍ୱର୍ଗ ସୁଖ ହରାଇବୁ । ଯେଉଁ ମାଆ ଅଦିତିଙ୍କ କଥାରେ ତୁ ଏ କୁକାର୍ଯ୍ୟ କଲୁ ସେହି ମାଆ ଅଦିତି ବନ୍ଦୀ ହେବେ । ଏହି ଅଭିଶାପର ଫଳ ସ୍ୱରୂପ, ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଥରେ ସ୍ୱର୍ଗ ପଦ ହରାଇବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । ଅଦିତି ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ପରଜନ୍ମରେ ଦେବକୀ ରୂପେ ଜନ୍ମହୋଇ କଂସ ଦ୍ୱାରା ବନ୍ଦୀ ହୋଇଥିଲେ ।
ଏହିପରି ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କର କେତେକ ମନ୍ଦକାମର ଉଲ୍ଲେଖ ପୁରାଣରେ ଥିଲେ ହେଁ ଦେବତାମାନଙ୍କର ରାଜା ଭାବରେ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ସମ୍ମାନ ରହିଛି । ଦେବୀ ଭାଗବତରେ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଅଷ୍ଟଦିଗପାଳଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।
ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ବୟସ ସମ୍ପର୍କରେ ମଧ୍ୟ ଦେବୀ ଭାଗବତର ପଞ୍ଚମ ସ୍କନ୍ଦରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ସେଥିରେ କୁହାଯାଇଛି, ଚଉଦଟି ମନ୍ୱନ୍ତର ଶେଷ ହେବା ପରେ ମହାପ୍ରଳୟ ହୁଏ । ଏହି ଚଉଦଟି ମନ୍ୱନ୍ତରରେ ଅଲଗା ଅଲଗା ନାଆଁରେ ଚଉଦ ଜଣ ଇନ୍ଦ୍ର ରାଜତ୍ୱ କରନ୍ତି । ସାତ ଜଣ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଆୟୁକାଳ ଜଣେ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ଆୟୁକାଳ ସହିତ ସମାନ । ଏହିରି ୧୪ ଜଣ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଆୟୁକାଳ ମଧ୍ୟରେ ଦୁଇଟି ବ୍ରହ୍ମଯୁଗ ଶେଷହୁଏ । ଚଉଦ ମନ୍ୱନ୍ତରର ଏହି ଇନ୍ଦ୍ରମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ବିଭୁ, ମନୋଜଭ, ପୁରନ୍ଦର, ଅଦ୍ଭୁତ, ଶାନ୍ତି, ଋତୁଧାମନ, ଦିବସ୍ପତି ଓ ଶୁଚି ଇତ୍ୟାଦି । ଏସବୁ ମଧ୍ୟରୁ ସାବର୍ଣ୍ଣି ମନ୍ୱନ୍ତରକୁ ଇନ୍ଦ୍ର ସାବର୍ଣ୍ଣି ବା ଭୌମୀ ମନ୍ୱନ୍ତର କୁହାଯାଏ ।
ତେବେ, ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଆହୁରି କେତେକ ପ୍ରତିନାମ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ସେହି ନାଆଁଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ କେତୋଟି ହେଉଛି, ଇନ୍ଦ୍ର, ମରୁତବାନ୍, ମଘବାନ୍, ବିଦ୍ୟୁଜ, ପାକଶାସନ, ବୃଦ୍ଧଶ୍ରବା, ସୁନାଶିର, ପୁରୁହୂତି, ପୁରନ୍ଦର, ଜିଷ୍ଣୁ, କେଶର୍ଷଭ, ଶକ୍ର, ଶତମନ୍ୟୁ, ଶ୍ରୁତାମା, ଗୋତ୍ରଭିଜ,ବଜ୍ରୀ, ବାସବ, ବୃତ୍ରହା, ବୃଷା, ବାସ୍ତୋସ୍ପତି, ବଳାରାତି, ଶଚିପତି, ଜମ୍ଭଭେଦିନ୍, ହରିହୟ, ସ୍ୱାତାର, ନମୁଚିସୂଦନ, ସଂକ୍ରନ୍ଦନ, ଦୁଶ୍ଚ୍ୟବନ, ତୁରାସାତ, ମେଘବାହନ, ଆଖଣ୍ଡଳ ଓ ସହସ୍ରାକ୍ଷ ।
ହିନ୍ଦୁଧର୍ମରେ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଏକ ମୁଖ୍ୟସ୍ଥାନ ରହିଛି । ଆଦିକାଳରେ ମହାବିଷ୍ଣୁ ତାଙ୍କର ସାନଭାଇ ଥିଲେ ଏବଂ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ନାମ ଉପେନ୍ଦ୍ର, ଇନ୍ଦ୍ର ବରଜ ଥିଲା ବୋଲି 'ଅମରକୋଷ'ରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ଋକ୍ବେଦରେ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ ଦିଆଯାଇ ‘ଦେବପ୍ରଭୁ’ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି । ସେଥିରେ ରହିଥିବା ବର୍ଣ୍ଣନା ଅନୁଯାୟୀ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ରଥ ହେଉଛି ବାୟୁ । ଇନ୍ଦ୍ର ଅନେକ ସମୟରେ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ରଥରେ ଆକାଶ ପରିକ୍ରମା କରନ୍ତି । ସୋମରସ ପାନ କରିବାକୁ ଭଲ ପାଆନ୍ତି ।
ହିରଣ୍ୟସ୍ତୂପ ନାମରେ ପ୍ରାଚୀନ କାଳର ଜଣେ କବି ଇନ୍ଦ୍ରସ୍ତୁତି ରଚନା କରିଛନ୍ତି । ସେଥିରେ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ବହୁ କୃତିତ୍ୱର ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି । ଇନ୍ଦ୍ର ବଜ୍ରପାଣି । ବଜ୍ର ଦ୍ୱାରା ସେ ଅହି, ତୁଷ୍ଣା,
୭୪ . ଆମ ଦେବଦେବୀ