ପୃଷ୍ଠା:Aama Gangadhara.pdf/୧୬

ଉଇକିପାଠାଗାର‌ରୁ
ଏହି ପୃଷ୍ଠାଟି ବୈଧ ହୋଇସାରିଛି

ନଗର ଚୌଦିଗେ ରମ୍ୟ ସହକାର ବନ,
ସୁନ୍ଦର ଶ୍ୟାମଳ ପତ୍ର ତହିଁ ତରୁଗଣ ।
ଗାଢେ଼ ଆଲିଙ୍ଗନ କରି ଶାଖା ପରସ୍ପର,
ନିଜ ନିଜ ତନୁ କରିଥାନ୍ତି ଘନତର ।
ଘନ ତରୁରନ୍ଧ୍ର ଭେଦି ପ୍ରଭାକର-କର,
ବିଚୂର୍ଣ୍ଣିିତ ହୋଇ ଛାୟା ଭୂମିରେ ସୁନ୍ଦର । (ପ୍ରଥମ ସର୍ଗ)

'ଇନ୍ଦୁମତୀ' (୧୮୯୩) କାବ୍ୟ ସଂପର୍କରେ ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇ ରାଧାନାଥ ରାୟ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି, "ଗ୍ରନ୍ଥକାର ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷାର ସୁବିଧା ପାଇ ନଥିଲେ; ମାତ୍ର ତାହାଙ୍କର ନୈସର୍ଗିକ ପ୍ରତିଭା ସେହି ଅଭାବ ପୂରଣ କରିଦେଇଅଛି । ସେହି ପ୍ରତିଭାବଳରେ ସେ ପ୍ରକୃତିର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ପରୋକ୍ଷ ଭାବରେ ପୁସ୍ତକରେ ନ ଦେଖି ସେଥିର ଚାକ୍ଷୁଷ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରିଅଛନ୍ତି ଏବଂ ଯାହା ଦେଖିଅଛନ୍ତି, ତାହା ଯଥାଯଥ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଅଛନ୍ତି ।" ଗଙ୍ଗାଧର ଓଡ଼ିଶାର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ କେବଳ ଚାକିରିଜନିତ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଫଳରେ ଦେଖିନାହାନ୍ତି, ବରଂ ସେ ଭ୍ରମଣ-ପ୍ରିୟ ଥିବାରୁ ଓଡ଼ିଶା ଏବଂ ଓଡ଼ିଶା ବାହାରର କେତେକ ସ୍ଥାନ ବୁଲି ଦେଖିଛନ୍ତି।

ବରପାଲିରେ ଅମି ଚାକିରି କରୁଥିବାରୁ କାର୍ଯ୍ୟ ଉପଲକ୍ଷେ ଗଙ୍ଗାଧର ଅନେକ ଗାଁ ବୁଲିଥିଲେ । ବରପାଲିର ଯୁବରାଜ ମହେନ୍ଦ୍ର ସିଂହଙ୍କର ବିବାହ ମୟୂରଭଞ୍ଜର ରାଜା ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଦେବଙ୍କ ଭଗ୍ନୀ ଲାବଣ୍ୟମଞ୍ଜରୀଙ୍କ ସହିତ ମାର୍ଚ୍ଚ, ୧୮୯୩ରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଉତ୍ସବରେ ଯୋଗଦେବା ପାଇଁ ଗଙ୍ଗାଧର ବାରିପଦା ଯାଇଥିଲେ । ସେଠାରେ ସେ ରାଜାଙ୍କୁ ଦେଖିଥିଲେ । ବାରିପଦାରୁ ପ୍ରକାଶ ପାଉଥିବା 'ଉତ୍କଳପ୍ରଭା'ରେ କବିଙ୍କ 'ଇନ୍ଦୁମତୀ' କାବ୍ୟ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ଏଥିପାଇଁ ସେ ୨୦ ଟଙ୍କା ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲେ। ସେ 'ଇନ୍ଦୁମତୀ' କାବ୍ୟକୁ ରାଜା ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଦେବଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଛନ୍ତି ।

୧୮୯୫ ମସିହାରେ ବରପାଲିର ଯୁବରାଜ ଲାଲ ମହେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ନିଜ ପିତା ନୃପରାଜ ସିଂହ ଓ ଶିକ୍ଷକ ସୂର୍ଯ୍ୟ କୁମାର ମିତ୍ରଙ୍କୁ ଧରି ଓଡ଼ିଶା ବାହାରକୁ ବୁଲିବାକୁ ଗଲେ । ସେହି ସମୟରେ ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର ଆଉଥରେ ବାରିପଦା ବୁଲି ଯାଇଥିଲେ । ବାରିପଦା ସମେତ କଲିକତା, ବର୍ଦ୍ଧମାନ ଆଦି ସେ ବୁଲି ଦେଖିଥିଲେ । 'ଉତ୍କଳ ଲକ୍ଷ୍ମୀ' କାବ୍ୟରେ ରୋହିଣୀଙ୍କଠାରୁ ଚନ୍ଦ୍ର ଦେବତା ବିଦାୟ ନେବାବେଳେ କହିଛନ୍ତି, ସେ ମୟୂରଭଞ୍ଜରେ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଦେବ ରୂପେ ଜନ୍ମିବେ । ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କ ଭାଷାରେ-

"ଉତ୍କଳେ ମୟୂର- ଭଞ୍ଜ ନାମେ ଅଛି
ଏକ ରାଜ୍ୟ ମନୋହର,
ରାଜା ଛନ୍ତି ତହିଁ ରବିବଂଶ ମଣି
ଶ୍ରୀରାମର ବଂଶଧର ।

୧୬.ଆମ ଗଙ୍ଗାଧର