ପୃଷ୍ଠା:Aama Gangadhara.pdf/୯

ଉଇକିପାଠାଗାର‌ରୁ
ଏହି ପୃଷ୍ଠାଟି ବୈଧ ହୋଇସାରିଛି

ପଢ଼ିବାପାଇଁ ଆଉ କେତେଜଣ ପିଲା ମଧ୍ୟ ଆସି ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କ ସାଙ୍ଗରେ ବସିଲେ । ଏମିତିରେ ୨୫-୩୦ ଜଣ ପିଲା ହୋଇଯିବାରୁ ଚୈତନ୍ୟ ପୁଣି ଚାଟଶାଳୀ ଚଳାଇଲେ । ଏହି ଚାଟଶାଳୀରେ ଗଙ୍ଗାଧର ପଚିଶ ଖନ୍ଦା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପଣକିଆ ମୁଖସ୍ଥ କଲେ । 'ଭାଗବତ', 'ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ' ଆଦି ଛାନ୍ଦ ଗ୍ରନ୍ଥ ଗାଇବା ଶିଖିଲେ ।

ସେକାଳର ସାମାଜିକ ଲୋକଚଳଣିରେ ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ତେଣୁ ଗଙ୍ଗାଧର ଦଶବର୍ଷ ବୟସରେ ରେମଣ୍ଡା ଗ୍ରାମର ଶାନ୍ତାଙ୍କୁ ବିବାହ କଲେ । ଏହି ବିବାହ ଖର୍ଚ୍ଚପାଇଁ ଚୈତନ୍ୟଙ୍କୁ ଷାଠିଏ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଋଣ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । ଯୌଥ ପରିବାରରେ ଏ ଦାୟିତ୍ୱକୁ ଅନ୍ୟ କିଏ କାହିଁକି ବୋହିବାକୁ ଚାହିଁବ ? ସହଜେ ତ ଚୈତନ୍ୟ ଲୁଗା ବୁଣାବୁଣି ଭଳି ଶାରୀରିକ ପରିଶ୍ରମ ପଡ଼ୁଥିବା କାମ ପ୍ରତି ଏତେଟା ଆଗ୍ରହୀ ନଥିଲେ । ତେଣୁ ବାପା ଓ ସାନଭାଇ ମନ ଊଣା କରୁଥିଲେ । ତହିଁକି ଜୁଟିଲା ଋଣ ପରିଶୋଧର ଦାୟିତ୍ୱ । ଏଥକୁ ସେମାନେ ମୁଣ୍ଡ ଖେଳାନ୍ତେ କିଆଁ ? ତେଣୁ ଚୈତନ୍ୟଙ୍କୁ ଭିନ୍ନେ କରିଦେଲେ । ସେତିକିବେଳକୁ ଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ଚାଟଶାଳୀ ବି ବନ୍ଦ ହୋଇଗଲା । ଗଙ୍ଗାଧର ପାଠ ନପଢ଼ି ଏପଟ ସେପଟ ହେଲେ । ବାପା-ମାଆଙ୍କର ଗୋଟିଏ ବୋଲି ପୁଅ । ତାଙ୍କୁ ପାଠପଢ଼ାଇବାପାଇଁ ଚୈତନ୍ୟଙ୍କର ଆଗ୍ରହ ଥାଏ । ସେ ଚାହୁଁଥାନ୍ତି କଟକିଆ ଅବଧାନଙ୍କ ଚାଟଶାଳୀରେ ତାଙ୍କୁ ଛାଡ଼ିବାକୁ । କିନ୍ତୁ ନିଜର ଚଳଣି ଅବସ୍ଥା ତାଙ୍କୁ ସଂକୁଚିତ କରୁଥାଏ । ସେ ସମୟରେ ଚାଟଶାଳୀ ଓ ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ମାଡ଼ ଦିଆଯାଉଥିବା କଥା ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କ କାନରେ ପଡୁଥାଏ । ତେଣୁ ସେ ପଢ଼ିବାକୁ ଯିବାକୁ ଭୟ କରୁଥାନ୍ତି ।

୧୮୭୫ ମସିହାର କଥା । ବରଗଡ଼ର ତହସିଲଦାର ଆସିଥାନ୍ତି ବରପାଲି । କେହି ଜଣେ ତାଙ୍କୁ କହିଦେଲା, ଚୈତନ୍ୟ ତାଙ୍କ ପୁଅକୁ ସ୍କୁଲ୍‍କୁ ପଠାଉ ନାହାନ୍ତି । ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ କମିଶନରଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରୁ ନିୟମ ହୋଇଥାଏ, ସ୍କୁଲ୍‍ରେ ପିଲାଙ୍କୁ ପାଠପଢ଼ାଇବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ । ଯିଏ ବ୍ୟତିକ୍ରମ କରିବ, ସେ ଦଣ୍ଡପାଇବ । ଏମିତିରେ ଚୈତନ୍ୟଙ୍କୁ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଦଣ୍ଡିତ କରିବାପାଇଁ ତାଙ୍କର କେହିଜଣେ ବିରୋଧୀ ତହସିଲଦାରଙ୍କ ନିକଟରେ ଏହି ଅଭିଯୋଗ କରିଥିଲେ । ତହସିଲଦାର ଚୈତନ୍ୟଙ୍କୁ ଡକାଇଲେ । ଚୈତନ୍ୟ ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କୁ ସ୍କୁଲ୍‍ ପଠାଇବା ପାଇଁ ଏକ ଏକରାରନାମା (ସମ୍ମତିପତ୍ର)ରେ ଦସ୍ତଖତ କରିଦେଲେ । ଗଙ୍ଗାଧର ପାଠ ପଢ଼ନ୍ତୁ- ଚୈତନ୍ୟ ଏହା ଚାହୁଁଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଭିନ୍ନେ ହୋଇଯିବା ପରେ ନିଜର ପାରିବାରିକ ସ୍ଥିତିକୁ କୌଳିକବୃତ୍ତି ଲୁଗା ବୁଣାବୁଣି ଜରିଆରେ ଉନ୍ନତ କରିବାପାଇଁ ପୁଅର ସହଯୋଗ ଲୋଡ଼ା ବୋଲି ବିଚାରୁଥିଲେ । ସରକାରୀ ବ୍ରାଞ୍ଚ୍‍ ସ୍କୁଲ୍‍ରେ ପଢ଼ିବା କଥା ଶୁଣି ଗଙ୍ଗାଧର ଖୁସିହେଲେ । ସେତିକିବେଳେ ପଡ଼ିଶାର କେହିଜଣେ ଟାପରା କରି କହିଲେ- 'ବଡ଼ବଡ଼ ମାନେ ଗଲେଣି ହଟି, ସାନଟି ଯାଉଛି ବେସରବାଟି !' ଏକଥା ଶୁଣି ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କ ମନ ଦବିଗଲା । ହେଲେ, ସରକାରୀ କାନୁନ୍ ମୁତାବକ ସ୍କୁଲ୍‍ର ଚପରାସୀ ଆସି ଡାକିବାରୁ ଗଙ୍ଗାଧର ସ୍କୁଲ୍‍କୁ ଗଲେ । ବ୍ରାଞ୍ଚ୍‍ ସ୍କୁଲ୍‍ର ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀ ଚାଲୁଥିଲା ସମଲାଈ ମନ୍ଦିରରେ ।

ଆମ ଗଙ୍ଗାଧର * ୯