ସମବାୟ ମୈତ୍ରୀ କଂଗ୍ରେସ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସମବାୟ ଉଦ୍ୟୋଗକୁ
ସମନ୍ୱିତ କରି ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସମବାୟ ସଂଘ (I.C.A) ରୂପେ ପରିଚିତ ହେଲା । ମଧୁବାବୁ
ଇଂଲଣ୍ଡରେ ଏହା ସହିତ ମଧ୍ୟ ସଂପର୍କିତ ଥିଲେ ।
ଇଂଲଣ୍ଡ ପରିଭ୍ରମଣ ସମାପ୍ତ କରି ମଧୁସୂଦନ ୧୮୯୭ସେପ୍ଟେମ୍ବର ଦ୍ୱିତୀୟ ସପ୍ତାହରେ
ଜର୍ମାନୀ ଅଭିମୁଖେ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ । ବହୁକାଳ ବିଖଣ୍ଡିତ ରହିବାପରେ ମହାନ ସଂଗ୍ରାମୀ ଇସ୍ପାତ
ପୁରୁଷ ବିସ୍ମାର୍କଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଜର୍ମାନୀ ଏକତ୍ର ହୋଇ ୧୮୭୧ ସାଲ ବେଳକୁ ସ୍ୱତଂତ୍ର ଦେଶର
ମାନ୍ୟତା ପାଇଥିଲା । ଏଣୁ ବିଭାଜିତ ଓ ଖଣ୍ଡିତ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିକୁ ଏକତ୍ର କରିବାପାଇଁ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧ
ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ପାଇଁ ଜର୍ମାନୀ ପରିଦର୍ଶନ ଏକ ତୀର୍ଥ କ୍ଷେତ୍ର ଥିଲା । ମଲାଗୋରୁର ଚମଡ଼ାକୁ କଷାଇ
ଯୋତା ତିଆରି କରିବାର ବିଧାନ ଅନ୍ୱେଷଣରେ ମଧ୍ୟ ସେ ବିଦେଶ ଗସ୍ତରେ ଆସିଥିଲେ ।
ଜର୍ମାନୀରେ ଏହି ପ୍ରୟୋଗ ବିଧିର ଆବିଷ୍କାର କରି, ସେହି ପ୍ରଣାଳୀ ଅନୁସରଣରେ ମଧୁସୂଦନ
ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଉତ୍କଳ ଟ୍ୟାନେରି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ଜର୍ମାନୀ ରହଣି କାଳରେ ମଧୁସୂଦନ,
ଜର୍ମାନର କୃଷି ଗ୍ରାମ୍ୟ ଋଣ ସମିତିର ଉପାଦେୟତା ସଂପର୍କରେ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିଥିଲେ ।
ରାଫାଇଜାନ ଗ୍ରାମ୍ୟ କୃଷିଋଣ ସମିତି ୧୮୬୨ ବେଳକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିବାବେଳେ ୧୮୭୨
ସାଲ ବେଳକୁ ସ୍କୁଲଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ପୌର ସମବାୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇ ଗୌରବ ଅର୍ଜ୍ଜନ
କରିଥିଲା । ଜର୍ମାନରେ ୧୮୬୪ ସାଲରୁ ସମବାୟ ଭୂବନ୍ଧକ ଋଣଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଚଳନ
ଥିଲା । ଜର୍ମାନୀର ସମବାୟ ସ୍ଥିତି ଓ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ସଂପର୍କରେ ଅନୁଧ୍ୟାନ ସମାପ୍ତ କରି ମଧୁସୂଦନ
ସୁଇଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଓ ବେଲଜିୟମ୍ ପରିଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ । ବିଖଣ୍ଡିତ ଇଟାଲି ମଧ୍ୟ ଗାରିବାଲଡ଼ି
ଓ ମାଜ୍ଜିନୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ୧୮୭୨ ବେଳକୁ ସମ୍ମିଳିତ ହୋଇ ସ୍ୱାଧୀନ ଦେଶରେ ପରିଣତ
ହୋଇଥିଲା । ତେଣୁ ମଧୁସୂଦନଙ୍କପାଇଁ ଏହି ଦେଶ ପରିଦର୍ଶନ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା ।
ଇଟାଲୀରେ ଲୁସ୍ଲିଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଓ ପୌର ସମବାୟ ଋଣ ସମିତି ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
ଇଟାଲୀ ସମବାୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ମୁଖ୍ୟ ବିଭବ ଥିଲା ସମବାୟ କୃଷି ସମିତି । ମୁଖ୍ୟତଃ ଜମି
ଉଦ୍ଧାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ଜମିର ଉନ୍ନୟନ କରାଯାଇ ସମବାୟ କୃଷି ସମିତି ପରିଚାଳନାରେ
କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସଂପାଦନପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଥିଲା ।
ମଧୁସୂଦନ ଦାସ ୧୮୯୭ ସାଲର ଏପ୍ରିଲ୍ ମାସ ଛବିଶି ତାରିଖରେ ଇଂଲଣ୍ଡ ଯାତ୍ରା କରି
ସେଠାରେ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ମାସ ଦଶ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅବସ୍ଥାନ କରି, ତପùରେ ଇଉରୋପର ବହୁ
ଦେଶ ପରିଭ୍ରମଣ ପରେ ନଭେମ୍ବର ମାସର ଶେଷ ଭାଗରେ କଟକ ଫେରି ଆସିଥିଲେ । ସମଗ୍ର
ୟୁରୋପରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି, ସଭ୍ୟତା, ଶିଳ୍ପ, ଉଦ୍ୟୋଗ, ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର
ଅଭିଜ୍ଞତା ନେଇ ଓଡ଼ିଶାକୁ ଫେରି ଆସିଥିଲେ, ସେହି ଅନୁଭୂତିଲବ୍ଧ ଜ୍ଞାନକୁ ଓଡ଼ିଶା ମାଟିରେ
ସଂଯୋଜିତ କରିବାପାଇଁ ।
ମଧୁସୂଦନ ଓଡ଼ିଶାରେ ସମବାୟ ଉଦ୍ୟୋଗ ଆରମ୍ଭ କରିବା ଅଭିପ୍ରାୟରେ କଟକରେ ନିଜ
ବାସଭବନରେ ୧୮୯୮ ସାଲ ଫେବ୍ରୁଆରି ପାଞ୍ଚ ତାରିଖଠାରୁ ପ୍ରତି ଶନିବାର ସଂଧ୍ୟାରେ ବହୁ
ପୃଷ୍ଠା:Aama Madhusudan.pdf/୧୦୬
ଏହି ପୃଷ୍ଠାଟି ବୈଧ ହୋଇସାରିଛି
୧୦୭ ଆମ ମଧୁସୂଦନ