ଐତିହ୍ୟରେ ମର୍ଯ୍ୟାଦାବନ୍ତ
୧୯୦୦ସାଲ
ଦୁଇହଜାର ମସିହାର ପ୍ରାକ୍କାଳରେ ପଶ୍ଚାତକୁ ଦୃଷ୍ଟି ନିକ୍ଷେପ କଲେ କେତୋଟି ସ୍ମରଣୀୟ
ବର୍ଷ ଝଲସି ଉଠନ୍ତି । ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଓ ସୁଦୃଢ଼ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ପରାକାଷ୍ଠା ମଧ୍ୟରେ ଓଡ଼ିଶା
ଏକଦା ଏକ ସୁବିଶାଳ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ପରିଣତ ହୋଇ ଐତିହ୍ୟର ଶୀର୍ଷସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା ।
ମାତ୍ର ଆତ୍ମଘାତୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ମଧ୍ୟରେ ୧୫୬୮ରେ ଏହା ସ୍ୱାଧୀନତା ହରାଇ ପରାଧୀନତାର
ଶୃଙ୍ଖଳ ମଧ୍ୟରେ ଖଣ୍ଡବିଖଣ୍ଡିତ ହୋଇ ଯାଇଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଦୀର୍ଘ ୩୦୦ ବର୍ଷର ସୁଷୁପ୍ତି ପରେ
୧୯୦୦ ମସିହାରେ ଏହା ପୁ'ଣି କଡ଼ ଲେଉଟାଇଲା ।
ଓଡ଼ିଶାର ଋଦ୍ଧିମନ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟ ପରମ୍ପରାର ଅବସାନ ପରେ ଓଡ଼ିଶା ସାରା ଭାରତରୁ ଯାତାୟାତ ଓ ଗମନାଗମନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇ ଯାଇଥିଲା । ଏପରିକି ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ବଂଗ ପ୍ରାଦେଶିକ ଶାସନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାରୁ କଲିକତା ଯିବା ସହଜ ସାଧ୍ୟ ନଥିଲା । ସ୍ଥଳପଥରେ ବାଲେଶ୍ୱରର ନରଣଗଡ଼ ପରେ ଦସ୍ୟୁଙ୍କ ଦୌରାତ୍ମ୍ୟ ଅସମ୍ଭବ ଧରଣର ଥିଲା ।
ତେଣୁ ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ଉଦ୍ଧୃତି ଅନୁସାରେ- "ହଳଦୀ ମଖାମଖି, ନରଣଗଡ଼ ପାରିହେଲେ କୁଟୁମ୍ବ
ଦେଖାଦେଖି ।"
ପାରାଦ୍ୱୀପ ନିକଟସ୍ଥ ବତୀଘରକୁ ମାସରେ ପ୍ରାୟ ଥରେ କିମ୍ବା ଦୁଇଥର ଆସୁଥିବା ଜାହଜଦ୍ୱାରା କଟକ ସହିତ କଲିକତାର ପ୍ରାସାଶନିକ ସଂପର୍କ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା । ପ୍ରାୟ ୧୮୬୮
ସାଲରେ ଚାନ୍ଦବାଲିରୁ କଲିକତା ସହିତ ସଂପର୍କ ସ୍ଥାପିତ ହେଲା । ନଅଙ୍କ ଦୁର୍ଭିିକ୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ୧୮୬୨
ବେଳକୁ ଯୋବ୍ରାଠାରେ ଓ ନରାଜଠାରେ ଆନିକଟ ନିର୍ମାଣ ପରେ ଜଳସେଚନପାଇଁ କେନାଲ୍
ନିର୍ମାଣ ହେବା ପରେ କେନାଲ୍ ଆଉ ନଦୀପଥ ମାଧ୍ୟମରେ ଲଞ୍ଚଦ୍ୱାରା ଯୋବ୍ରାଠାରୁ ଚାନ୍ଦବାଲି