ଲଣ୍ଡନର ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ମଧୁସୂଦନ
ଓଡ଼ିଶାର ସୀମାତୀତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧୁସୂଦନ ରହିଯାଇଛନ୍ତି ଅନତିକମ୍ପ । ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ପାଦରେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ପାଇଁ କଲିକତା ଦୁର୍ଗମ ରହିଥିଲା ବେଳେ, ମଧୁସୂଦନ କଲିକତା ଓ କ୍ଷମତାର କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳୀ ସିଲ୍ଲା ଅତିକ୍ରମ କରି ପହଞ୍ଚି ପାରିଲେ ଲଣ୍ଡନରେ, ୧୮୯୭ ସାଲରେ । ଏହା ଥିଲା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଜନ୍ମଭୂମି ଓ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦର ଅବଦମିତ ଆଧାର । ମଧୁସୂଦନ ପହଞ୍ଚିଲେ ମଇମାସର ଶେଷ ସପ୍ତାହରେ । ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ତାରିଖ ଥୁଲା ୧୦.୯.୧୮୯୭ । ମାତ୍ର ୪ମାସରୁ କମ୍ ସମୟର ରହଣିକାଳ ମଧ୍ୟରେ ମଧୁସୂଦନ ସେଠାକାର ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ, ସାମ୍ବାଦିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଓ ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଗହଣରେ ଭାରତ ତଥା ଓଡ଼ିଶାର ସ୍ବାର୍ଥରକ୍ଷା ଲାଗି ଆଲୋଚନାଚକ୍ର, ବିତର୍କ, ସାମ୍ବାଦିକ ସମ୍ମିଳନୀ ଓ ଆବେଦନର ଆସରରେ ଯେଉଁ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲେ, ଆଜି ସୁଦ୍ଧା ତାହା ରହିଯାଇଛି ଅନତିକ୍ରମ୍ୟ ।
ସେ ସମୟରେ କେତେକ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ର ଓ ନାଗରିକଙ୍କର ଅପକୀର୍ତ୍ତି ସ୍ଥାନୀୟ ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟରେ ଚର୍ଚ୍ଚାର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ପାଲଟିଥିଲା । ମାତ୍ର ମଧୁସୂଦନଙ୍କୁ ପ୍ରଥମେ ଜଣେ ବୁଦ୍ଧିଦୀପ୍ତ ଭାରତୀୟ ଭାବରେ ଦେଖୁବାକୁ ମିଳିଥିଲା। ହାଇଡ଼ ପାର୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଟାଉନ୍ ହଲ୍, ଆଲୋଚନା ସଭା, ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟର ଲବି ଓ ତାହାର ଭୋଜନାଳୟରେ , କୌଳିନ୍ୟ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ, ଚାତୁର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ବାର୍ତ୍ତାଳାପରେ ଆଉ ଶାଣିତ ତେଜୋଦୀପ୍ତ ଆଲୋଚନାରେ ନିବିଷ୍ଟ ରହିବା ଅବସ୍ଥାରେ । ସେ ମଧ୍ୟ ଭେଟିଲେ ମହିଳା ଲିବରାଲ ଫେରେସନ୍ ପ୍ରତିନିଧୁ ଯୋସେଫାଇନ୍ ବଟଲାର୍, ଲେଡ଼ି କାର୍ଲାଇଲ୍ ପ୍ରମୁଖଙ୍କୁ ଯେଉଁମାନେ ଭାରତର ସ୍ବାର୍ଥରକ୍ଷା ଲାଗି ଆଗ୍ରହୀ ଥିଲେ । ଏହି ସମସ୍ତ ବିବରଣୀ କ୍ରମଶଃ ଲଣ୍ଡନର ଦୈନିକ ସମ୍ବାଦପତ୍ରର ପୃଷ୍ଠାସବୁ ଅଧୁକାର କରି ଚାଲିଥିଲା । ପ୍ରକୃତରେ ଏ ସମସ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେ ପ୍ରଥମେ ଥିଲେ ଜଣେ ପ୍ରଗାଢ଼ ଭାରତୀୟ ଆଉ ପରେ ଜଣେ ନିଛକ ଓଡ଼ିଆ । ଏହି ସମୟରେ ଲଣ୍ଡନର କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳୀରେ ମଧୁସୂଦନ ଆୟୋଜନ କରିଲେ ଓଡ଼ିଶାର ଅନନ୍ୟ ଚାରୁକଳା