ଗୋବର ଗୋଟେଇ
ମଣିକୁ ସଦ୍ବଂଶରେ ସତ୍ପାତ୍ରରେ ବିବାହ ନ ଦେଲେ ସେ କେବେ ବିବାହ କରିବା ନାହିଁ- ତାର ଏହି ପ୍ରତିଜ୍ଞା । ବାପା ମୃତ୍ୟୁପୂର୍ବରୁ ତାହାକୁ ଯେଉଁ ଆଦେଶ ଦେଇଅଛନ୍ତି, ସେ ତାହା ବର୍ଣ୍ଣେ ବର୍ଣ୍ଣେ ପାଳନ କରିବ । ସେଥିପାଇଁ କେତେ ଲୋକ ଆସନ୍ତି-କେତେ ଲୋକ ଯାଆନ୍ତି; ମାତ୍ର ସେ କାହାର କଥା ପଦେସୁଦ୍ଧା କାନ ଡେରି ଶୁଣେ ନାହିଁ । ଏଣେ ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗରେ ଆଖି ବୁଲାଉ ଥାଏ ।
ଏହି ମୁନିମାନସବିମୋହିନୀ ମେନକା ପାଇଁ ବର କେଉଁଠି ? ଆଜି ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟର କ୍ଷତ୍ରିୟ ସମାଜରେ ସେପରି ଗୁଣବନ୍ତ କିଏ ? ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗ ଘେରିଲା । ଯଦି ସଦ୍ବଂଶ ମିଳିଲା, ତେବେ ଶିକ୍ଷା ବର୍ଣ୍ଣ ନାସ୍ତି ଦେଖିଲା, ଯଦି ଅଳ୍ପଶିକ୍ଷା ଦେଖିଲା ତେବେ ସେ ତିମିରବିଳାସୀ ବୋଲି ମନେହେଲା । ଆଜିକାଲି ତ କ୍ଷତ୍ରିୟ ସମାଜର ସେ ତେଜ ଗୌରବ ନାହିଁ, ଅଛି ସାମନ୍ତ- ନାମଧାରୀ ଶୀର୍ଣ୍ଣ ଦେହ-ଆପୁ, ଗଞ୍ଜେଇ ନିଶା- ବ୍ୟଭିଚାରରେ-ସର୍ବନାଶ । ଶିକ୍ଷା ନାହିଁ- ଦୀକ୍ଷା ନାହିଁ-ଅଛି ଅଭିମାନର ତୁଙ୍ଗହିମାଳୟ । ରାଜପ୍ରଦତ୍ତ ସୁବୃହତ୍ ଲାଖରାଜ ଖଣ୍ଡିମାନ ବିକି ବିକି ସର୍ବନାଶ ହେଲେଣି, ମୁଣ୍ଡର କୁଞ୍ଚିତ ପିରେଇଟିପାଇଁ ଅଧଲଟାକର ରାଶିତେଲ ମିଳୁ ନାହିଁ । ତେବେ ମଧ୍ୟ ସେତକ ସାଆନ୍ତମାନେ ବଞ୍ଚାଇ ରଖିଛନ୍ତି- ପାଣି ମୁଣ୍ଡରେ ମାଖି ତିନିବେଳ ପିରେଇଟିମାନ ସଜାଡ଼ୁଚନ୍ତି- ଦାଣ୍ଡରେ କିଏ କାଳେ ଅପସନ୍ଦ କରିଦେବ ? ପାଚଲା ଗାମୁଛାଟି ପାନବଟାଟି ଘରେ ଖାଇବାକୁ ନ ଥିଲେହେଁ ଧରିବାକୁ ଭୁଲିନାହାନ୍ତି । ନିଶ ଦୁଇଟାକୁ ଯେତେ କାଟ ଛାଟ କଲେ କଣ ହେବ- ତାହା ଶୁଷ୍କ ମୁଖରେ ବିଲେଇ ନିଶଭଳି କଦର୍ଯ୍ୟ ଦେଖା ଯାଉଅଛି । ହାୟ, ଦିନେ ଏହି ଜାତି ବୀରତ୍ୱର ପୁଲକମୟ ପ୍ରକମ୍ପରେ ଗଗନ ପବନ ପ୍ରତିଧ୍ୱନିତ କରୁଥିଲେ- ଦିନେ ଏମାନଙ୍କର ଶକ୍ତି ବଳରେ ରାଜାର ଶ୍ରୀସମ୍ପଦ କୁବେରଭଣ୍ଡାରପରି ରହିଥିଲା- ଆଜି ଏମାନେ ଭୀରୁ-କାପୁରୁଷ-ହୀନ-ବର୍ବର; ଘରେ ଖାଇବାକୁ ନାହିଁ-
