ଏହି ପୃଷ୍ଠାଟି ବୈଧ ହୋଇସାରିଛି
ଊନବିଂଶ ଶତକର ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ପଞ୍ଜିକାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ‘ପ୍ରଦୀପ' (୧୮୮୫), ‘ଶିକ୍ଷା ବନ୍ଧ' (୧୮୮୫) ସ୍ୱଳ୍ପ ସମୟ ପାଇଁ ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏହି ପତ୍ରିକା ଦ୍ୱୟରେ ସ୍ୱାଧୁଚରଣ ରାୟ, ମଧୁସୁଦନ ରାଓ, ବୈକୁଣ୍ଠନାଥ ଦତ୍ତ, ପ୍ରଭାକର ଶର୍ମା ପ୍ରମୁଖ ନିୟମିତ ଭାବରେ ଲେଖାଲେଖି କରିଥିଲେ । ଶିକ୍ଷାବନ୍ଧୁ, ପତ୍ରିକାରେ ମଧୁସଦନ ରାଓଙ୍କ 'ଆକାଶ ପ୍ରତି' ଓ 'ଜୀବନ ଚିନ୍ତା' କବିତାର ପ୍ରାୟୋଗିକ ସମାଲୋଚନା (Practical Criticism ) ପ୍ରକାଶ ଲାଭ କରିଥିଲା । ୧୮୮୭ ମସିହାରେ ‘ନବ ସମ୍ବାଦ’ ଓ ବାଲେଶ୍ୱରରୁ ‘ଓଡ଼ିଆ' ନାମରେ ପତ୍ରିକା ପ୍ରକାଶ ପାଉଥିଲା । 'ଓଡ଼ିଆ' ପତ୍ରିକାରେ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ସମସ୍ୟ। ସର୍ବସାଧାରଣ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିଥିଲା । ଏହି ପତ୍ରିକା ଦୁଇଟି ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ 'ଓଡ଼ିଆ ନବ ସମ୍ବାଦ’ ନାମ ନେଇ ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ କରି ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତି ଓ ସାହିତ୍ୟକୁ ବହୁକାଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅନୁଶୀଳନ କରିଛି । ଏହି ପତ୍ରିକାରେ ମଧୁସୂଦନ ରାଓ, ରାଧନାଥ ରାୟ, କାମପାଳ ମିଶ୍ର ପ୍ରମୁଖ କୃତବିଦ୍ୟ ଲେଖକଗଣ ଧାରାବାହିକ ଭାବରେ ଲେଖୁଥିଲେ । ୧୮୮୯ ମସିହାରେ ସମ୍ବଲପୁରରୁ ‘ସମ୍ବଲପୁର ହିତୈଷିଣୀ' ପତ୍ରିକା ଓଡ଼ିଶାରେ ବିଶେଷ ଆଲୋଡ଼ନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ନୀଳମଣି ବିଦ୍ୟାରତ୍ନ ଏହି ପତ୍ରିକାର ଅନ୍ୟତମ ସମ୍ପାଦକ ଥିଲେ । ବିଭିନ୍ନ ପତ୍ରପତ୍ରିକାର ପ୍ରକାଶନରୁ ଜଣାଯାଏ ସେ ବାଲେଶ୍ୱର, କଟକ, ସମ୍ବଲପୁର, ଗଞ୍ଜାମ ଓ ମୟୁରଭଞ୍ଜ ଓଡିଶାର ଶିକ୍ଷା, ସଂସ୍କୃତର ପୀଠସ୍ଥଳୀ ଥିଲ । ଓଡିଶାର ଅଧିକାଂଶ ପତ୍ରପତ୍ରିକା ଏହି ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରୁ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି ।
ମୟୁରଭଞ୍ଜ ରାଜାଙ୍କ ରାଜପ୍ରେସରୁ ୧୮୯୧ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ମାସରେ ଚୈତନ୍ୟ ପ୍ରସାଦ ରାୟଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ 'ଉତ୍କଳ ପ୍ରଭା' ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ରାଜନାରାୟଣ ମହାପାତ୍ର ମଧ୍ୟ କିଛିକାଳସକାଶେ ଏହାର ସମ୍ପାଦକ ଥିଲେ । ଏହି ପତ୍ରିକା ତତ୍କାଳୀନ ସାହିତ୍ୟିକ ଗୋଷ୍ଠୀର ମୁଖ୍ୟ ମୁଖପତ୍ର ଥିଲା । ଏହି ପତ୍ରିକା ସମ୍ପର୍କରେ ଫକୀରମୋହନ ‘ନନାଙ୍କ ପାଞ୍ଜି'ରେ ଲେଖିଛନ୍ତି;
ଏହି ପତ୍ରିକା ପ୍ରଥମ କରି ଲେଖକମାନଙ୍କୁ ଯତ୍ସାମାନ୍ୟ ପାରିତୋଷିକ ସେମାନଙ୍କର ସୃଷ୍ଟି ସକାଶେ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା । ଏହି ପତ୍ରିକାରେ ରାମଶଙ୍କର ରାୟଙ୍କ ‘ବିବାସିନୀ’, ରାଧାନାଥ ରାୟଙ୍କ ‘ଚିଲିକା’ 'ମହାଯାତ୍ରା’, ଯଯାତିକେଶରୀ', ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କର ‘ଋଷି ପ୍ରାଣେ ଦେବାବତରଣ', ବିଶ୍ୱନାଥ,
ମୟୁରଭଞ୍ଜ ରାଜାଙ୍କ ରାଜପ୍ରେସରୁ ୧୮୯୧ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ମାସରେ ଚୈତନ୍ୟ ପ୍ରସାଦ ରାୟଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ 'ଉତ୍କଳ ପ୍ରଭା' ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ରାଜନାରାୟଣ ମହାପାତ୍ର ମଧ୍ୟ କିଛିକାଳସକାଶେ ଏହାର ସମ୍ପାଦକ ଥିଲେ । ଏହି ପତ୍ରିକା ତତ୍କାଳୀନ ସାହିତ୍ୟିକ ଗୋଷ୍ଠୀର ମୁଖ୍ୟ ମୁଖପତ୍ର ଥିଲା । ଏହି ପତ୍ରିକା ସମ୍ପର୍କରେ ଫକୀରମୋହନ ‘ନନାଙ୍କ ପାଞ୍ଜି'ରେ ଲେଖିଛନ୍ତି;
"ପ୍ରଭା ଉଦେ ଦେଖି କବିଏ ଭାବିଲେ ଯିବ ଆମ ସବୁ ଦୁଃଖ
ଲେଖିବୁ କବିତା ନେବୁ ଟଙ୍କା ଗଣି ପଢ଼ିବେ ସକଳ ଲୋକ ।"
ଏହି ପତ୍ରିକା ପ୍ରଥମ କରି ଲେଖକମାନଙ୍କୁ ଯତ୍ସାମାନ୍ୟ ପାରିତୋଷିକ ସେମାନଙ୍କର ସୃଷ୍ଟି ସକାଶେ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା । ଏହି ପତ୍ରିକାରେ ରାମଶଙ୍କର ରାୟଙ୍କ ‘ବିବାସିନୀ’, ରାଧାନାଥ ରାୟଙ୍କ ‘ଚିଲିକା’ 'ମହାଯାତ୍ରା’, ଯଯାତିକେଶରୀ', ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କର ‘ଋଷି ପ୍ରାଣେ ଦେବାବତରଣ', ବିଶ୍ୱନାଥ,
Digitized by srujanika@gmail.com
