ପୃଷ୍ଠା:ShreeJagannath.pdf/୨୮

ଉଇକିପାଠାଗାର‌ରୁ
ଏହି ପୃଷ୍ଠାଟି ବୈଧ ହୋଇସାରିଛି

ପୂର୍ବୋକ୍ତ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ସୂଚନା ମିଳେ । ତା'ମାନେ ସ୍କନ୍ଦ ପୁରାଣର ଉତ୍କଳଖଣ୍ଡ, ପଦ୍ମପୁରାଣର ପାତାଳଖଣ୍ଡ ଇତ୍ୟାଦି ଯେଉଁ ରଚନାମାନଙ୍କରେ ଇନ୍ଦ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ ଓ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ ଉପାଖ୍ୟାନ ରହିଛି, ସେ ସବୁ ରଚନା ଚୋଡ଼ଗଙ୍ଗ ଦେବଙ୍କ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ରଚିତ ବୋଲି ଧରିିନିଆଯାଇପାରେ । ନୀଳକଣ୍ଠ ଲେଖିଛନ୍ତି :

It seems now certain that Choraganga in the Puranas became Indradyumna and the sage Ramanuja became Narada.

One thing however, appears to be clear that it is perhaps at this time that instead of one image of a fact at the head of a pillar, named Savarinarayana, four images made of neem-wood replaced the old Nilamadhava. These four images which are said to be four aspects (Chaturdha Murti) of the word Purusha Jagannatha, and was probably derived from the meaning of Nilamadhava, as has been hinted, now represent Vasudeva religion; the Dharmachakra, which was perhaps eternally associated with the Nilamadhava or the old Kalinga Jina, it has been said, became Sudarsana, perhaps according to its Hindu names, Sudarsana Chakra of Vishnu.

ରାଜା ଇନ୍ଦ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ ପ୍ରଭୁ ନୀଳମାଧବଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ଯିବା ବାଟରେ ଭୁବନେଶ୍ୱର (ଏକାମ୍ର କ୍ଷେତ୍ର)ର ବିନ୍ଦୁସାଗରରେ ସ୍ନାନ ସାରି ଉକ୍ତ ପୁଷ୍କରିଣୀ ତଟର ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ବିଗ୍ରହଙ୍କୁ ଦର୍ଶନକରିଥିବା କଥା ସ୍କନ୍ଦ ପୁରାଣରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ଏହି ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ବିଗ୍ରହ ହିଁ ଅନନ୍ତ ବାସୁଦେବ । ଏହାଙ୍କ ମନ୍ଦିର ୧୨୭୮ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ବଳରାମ, କୃଷ୍ଣ ଓ ସୁଭଦ୍ରା ବିରାଜିତ । ସୁତରାଂ ସ୍କନ୍ଦ ପୁରାଣର ଉତ୍କଳଖଣ୍ଡ ୧୨୭୮ ଖ୍ରୀ:ର ବହୁ ବର୍ଷ ପରେ ରଚିତ ହୋଇଥାଇପାରେ ବୋଲି ପଣ୍ଡିତ ନୀଳକଣ୍ଠ କହିଛନ୍ତି ।

ନୀଳମାଧବ କହିଲେ ଜଣେ ନୁହେଁ, ତିିନିଜଣ ଦିଅଁଙ୍କୁ ବୁଝାଏ । ନୀଳ (କୃଷ୍ଣ) ଶୂନ୍ୟର ପ୍ରତୀକ- ଜଗନ୍ନାଥ । ସୁଭଦ୍ରା ହେଉଛନ୍ତି 'ମା', ଜନନୀର ପ୍ରତୀକ; ବଳଭଦ୍ର ହେଉଛନ୍ତି 'ଧବ', ଅର୍ଥାତ୍‍ ଶୁଭ୍ର ଦୃଶ୍ୟମାନ ବିଶ୍ୱପ୍ରକାଶର ପ୍ରତୀକ । ନୀଳକଣ୍ଠ କହିଛନ୍ତି, ରାଜା ଚୋଡ଼ଗଙ୍ଗ ଦେବ ଶୈବରୁ ବୈଷ୍ଣବ ହେବା ପରେ ଜୈନପ୍ରତୀକ ନୀଳମାଧବଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ଏକ ବୃହତ୍‍ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରାଇ ତାହାକୁ ହିନ୍ଦୁଧର୍ମର ପ୍ରଧାନ ପୀଠରେ ପରିଣତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ।

ପଣ୍ଡିତ ନୀଳକଣ୍ଠ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଚେତନାକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି କହିଛନ୍ତି, ଯେତେବେଳେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜ ସୁଖପାଇଁ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରେ, ସେତେବେଳେ ସେ ପୁରୁଷ । କ୍ରମଶଃ ପରିବାର, ଅଞ୍ଚଳ, ଦେଶର ସୁଖଦୁଃଖକୁ ନିଜର ସୁଖଦୁଃଖ ବୋଲି ଭାବିବାଦ୍ୱାରା ସେ ହୋଇଯାଏ ପୁରୁଷୋତ୍ତର । ସେ ଯଦି ସମଗ୍ର ମାନବ ସମାଜ ବା ଜଗତକୁ ନିଜର ଆତ୍ମାପୁରୁଷ ସଙ୍ଗରେ ଏକାକାର କରିପାରେ ଓ ଜଗତପାଇଁ ନିଜକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିପାରେ ସେତେବେଳେ ତା'ର 'ପୁରୁଷୋତ୍ତର' ଚେତନା 'ପୁରୁଷୋତ୍ତମ' ଚେତନାରେ ପରିଣତ ହୁଏ । ଜଗନ୍ନାଥ ସଂସ୍କୃତିରେ

୩୦ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ