| ଦେବତା/ମୂର୍ତ୍ତିି | ଚକ୍ଷୁସୂଚୀ | କାଳ |
|---|---|---|
| କ) ଲା-ଭେଣ୍ଟାର ପିରାମିଡ୍(ମେକ୍ସିକୋ) | ୧୧-୧୯% | ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୫୦୦ |
| ଖ) ଉରୁକ (ମେସୋପଟାମିଆ)ର ଚୂନପଥର ମୂର୍ତ୍ତିି | ୨୦%ରୁ ଅଧିକ | ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୧୯୦୦ |
| ଗ) ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ମୂର୍ତ୍ତିି | ୨୦% ଅଧିକ | ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୦୦୦ରୁ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୧୭୦୦ |
| ଘ) ଲଗାସ୍ର ଶାସକ 'ଗୁଡ଼ିଆ'ଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତିି | ୧୭-୧୮% | ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୧୦୦ |
| ଙ) ତେଲ୍ର ଆବୁ ମନ୍ଦିରର ୧୨ଟି ମୂର୍ତ୍ତିି (ବାଗଦାଦ୍ର ଆସମା ନିକଟରେ) | ୧୮% | ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୬୦୦ |
| ଚ) ଇଉଫ୍ରେଟିସ୍ ଉପତ୍ୟକାର 'ମାରି' | ୧୮% | ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୭୦୦ |
| ଛ) ଇଜିପ୍ଟର 'ଫାରୋହ'ର ମନ୍ଦିର | ପ୍ରାୟ ୨୦% | ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୩୦୦୦ |
ଗବେଷକ ରାଇଚରଣ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଚକ୍ଷୁସୁଚୀ ବିଷୟରେ ଲେଖିଛନ୍ତି ଯେ, "ସାଧାରଣତଃ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଚକ୍ଷସୁଚୀ ଶତକଡ଼ା ୨୫ରୁ ୩୦ ଭିତ ରେ ଓ ହାରାହାରି ୨୮ ବୋଲି ଦେଖାଯାଏ । ସେହିପରି ବଡ଼ଠାକୁରଙ୍କ ଚକ୍ଷୁସୂଚୀ ଶତକଡ଼ା ୨୦ରୁ ୨୪ ଭିତରେ ଓ ହାରାହାରି ୨୨ବୋଲି ଦେଖାଯାଏ । ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କ ଚକ୍ଷୁସୂଚୀ ଶତକଡ଼ା ୧୮ରୁ ୨୨ ଭିତରେ ଓ ହାରାହାରି ୨୦ ବୋଲି ଦେଖାଯାଇଥାଏ ।"
ଜୁଲିଆନ୍ ଜେନ୍ସଙ୍କ ମତବାଦ ଅନୁସାରେ ବୃହତ୍ ଚକ୍ଷୁସୂଚୀବିଶିଷ୍ଟ ଦେବତା ପ୍ରାଚୀନ ସଭ୍ୟତାମାନଙ୍କରେ ସେହି ସଭ୍ୟତାର କ୍ରମବିକାଶ ଧାରା ଅନୁସାରେ ସାଧାରଣତଃ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୨୦୦୦ରୁ ୧୦୦୦ ବା ସ୍ଥଳ ବିଶେଷରେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୫୦୦ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଦେଖାଯାଇଥାନ୍ତି । ଜେନ୍ସଙ୍କ ଏହି ମତବାଦ ଅନୁସାରେ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ଯେ ଅତି ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ବିଦ୍ୟମାନ ଅଛନ୍ତିଏହିପରି ପ୍ରତୀୟମାନ ହେଉଛି । ଏହି ପ୍ରାଚୀନତାର ଯଥାର୍ଥ କାଳ ନିରୂପଣ କରିବାପାଇଁ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧିକ ଗବେଷଣାର ପ୍ରୟୋଜନ ଅଛି ବୋଲି ଗବେଷକ ରାଇଚରଣ କହିଛନ୍ତି ।
ଉପରେ ପଦ୍ରତ୍ତ ବିବରଣୀରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଥିବା ଉରୁକ୍ ସମ୍ପର୍କରେ ଏଠାରେ କିଞ୍ଚିତ ଆଲୋଚନା ଆବଶ୍ୟକ । ପ୍ରାଚୀନ ଉରୁକ୍ଋ ଆଧୁନିକ ନାମ ୱ୍ୱାର୍କା । ପତ୍ରତାତ୍ତ୍ୱିକ ଖନନ ପରେ ଉରୁକ ସମ୍ପର୍କରେ ଅନେକ ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ତଥ୍ୟ ମିଳିଛି । ଖ୍ରୀ:ପୂ: ଚତୁର୍ଥ ସହସ୍ରାବ୍ଦୀରେ ମେସୋପଟାମିଆର ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମନ୍ଦିର ଥିଲା ଉରୁକ୍ । ଖ୍ରୀ:ପୂ: ୪୩୦୦ରୁ ଖ୍ରୀ:ପୂ: ୩୧୦୦ ଯାଏଁ ଉରୁକ୍ର ପ୍ରଭାବ ମେସୋପଟାମିଆ ତଥା ସୁମେର ଉପରେ ପଡ଼ିଥିଲା ।
ଉରୁକ୍ର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଦେବପୀଠରୁ ଗୋଟିଏ ହେଲା ଆକାଶ ଦେବତା ଆନ୍(An ବା Anu) ଓ ଅନ୍ୟଟି ଇଆନାଠାରେ ଦେବୀ ଇନାନା (ପରେ ଇସ୍ତର)ଙ୍କର ପୀଠ । ଏ ଦୁହିଁଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ
