କବିତାବଳୀ/ବେଣୀ ସଂହାର

ପୃଷ୍ଠା ୧

ପ୍ରଭାତିଲା ବିଭାବରୀ, ହସିଲେ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳେ,	ପଙ୍କଜବରଣୀ ଉଷା ଉଦୟ ଅଚଳେ ।
ନବୋଦିତ ଦିନମଣି ଆରକ୍ତକିରଣ,	କାଞ୍ଚନ-ଶିବିର-ଚୂଡ଼ା ଚୂମ୍ବିଲା ବ‌ହନ ।
ଝର ଝର ଝରେ ନିଶିପତିତ ତୁଷାର,	ଦୁଇ ଦଳେ ରଣସଜ୍ଜା କଲେ ଯେ ଯାହାର ।
ବାଜିଲା ବିବିଧ ବାଦ୍ୟ, ମାତି ବୀରରସେ,	ଆୟୁଧ ଆସ୍ଫାଳି ବୀରେ ଧାଇଁଲେ ସାହସେ ।
ବୀରମଦେ କେହି ବୀର କାର୍ମୁକ ଟଙ୍କାରେ,	କେ ଅବା ଆସ୍ଫାଳି ଆସି ଭୀଷଣ ହୁଙ୍କାରେ ।
ଦୋଳେ ଝକ ଝକ ପୃଷ୍ଠେ ଫଳକ ବର୍ତ୍ତୁଳ,	କେ ଅବା ଉନ୍ମାଦ ଶୂନ୍ୟେ ଭୁଷଇ ତ୍ରିଶୂଳ ।
ଭାବି ପ୍ରତିପକ୍ଷ ବକ୍ଷ ଲକ୍ଷି କେହି ବୀର,	ଧାଆନ୍ତେ କବଚେ ବାଜି ବାଜଇ ତୂଣୀର ।
ଗମ୍ଭୀର ସମର ବାଦ୍ୟ, ଅସ୍ତ୍ରର ଝନ୍ ଝନି,	ସିଂହନାଦ ଶଙ୍ଖନାଦ ବ୍ୟାପଇ ଅବନୀ ।
ପ୍ରଚଣ୍ଡ ପାଣ୍ଡବ-ଯୋଧେ ଆୟୁଧ ଭାସ୍ୱର,	ଧରି କ୍ରୋଧେ ମହାଯୁଦ୍ଧେ ଧାଇଁଲେ ସତ୍ୱର ।
ଯେସନେ ଭୀଷଣ‌ଘୋଷୀ ପଶ୍ଚିମ ଅନିଳ-	ଆଘାତେ ସଂଘାତେ ଧାଏଁ ତରଙ୍ଗ ଫେନିଳ ।
ଆଗେ ସିନ୍ଧୁ ନୀଳବକ୍ଷେ ଉଚ୍ଛୁଳି ଉଚ୍ଛ୍ୱାସେ,	ହଲାଇ ଖେଳାଇ ଚୂଡ଼ା ଟେକଇ ଆକାଶେ ।
ଦମ୍ଭୋଳି ଆରବେ ପୁଣି ଗରଜି ଗମ୍ଭୀର,	ସ୍ତରେ ସ୍ତରେ ତଟେ ଲାଗି ପିଟେ ତ‌ହିଁ ଶିର ।
ଉତ୍ତୁଙ୍ଗ ମଳୟ ଗିରି ଚରଣେ ଆଶ୍ରତ,	ଇତର ଶିଖରିକୁଳ କରେ କବଳିତ ।
ତେସନେ ମୁଖରି କ୍ଷେତ୍ର ଭୈରବ ଆରବେ,	କ୍ଷତ୍ରିୟହର୍ଯ୍ୟକ୍ଷ ଶୂରେ ଧାଇଁଲେ ଆହବେ ।
ଦେବାକୃତି ସୂରବୃନ୍ଦ ସର୍ବେ ବୀର୍ଯ୍ୟଶାଳୀ,	ତେଜସ୍ୱୀ ମଧ୍ୟାହ୍ନେ ଯେହ୍ନେ ଦେବ ଅଂଶୁମାଳି ।
ଧର୍ମ୍ମଙ୍କ ଛାମୁରୁ ପାର୍ଥ ଘେନିଣ ମେଲାଣି,	କପିଧ୍ୱଜେ ବିଜେ କଲେ ସଙ୍ଗେ ଚକ୍ରପାଣି ।
ବିଶୋକ ସାରଥି ପ୍ରତି କ‌ହେ ଭୀମ‌ବୀର,	ରଖ ରଥେ ସୂତ ! ବ‌ହୁ ଖାରଶାଣ ତୀର ।
ଆଜି ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ହେବ ପୁତ୍ରପୌତ୍ରହୀନ,	ଆଜି ବସୁନ୍ଧରା ହେବ ଧର୍ମଙ୍କ ଅଧୀନ ।
ଆଜି ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ରାଜା ଶୋଇବ ଭୂତଳ,	କପଟ ପାଶାର ଆଜି ଦେବି ପ୍ରତିଫଳ ।
ଯାବତ ନମିଳେ ଆସି ପାର୍ଥ ମହାରଥି,	ସସଜ୍ଜ ମୋ ରଥ ବେଗେ କର, ତୁ ସାରଥି ।
ଏ ସମୟେ ଉତ୍ତରେ ଶୁଭିଲା କୋଳାହଳ,	ଆବରେ ଅର୍ଜୁନ ବାଣ ଗ‌ଗନ ମଣ୍ଡଳ ।
କପିଧ୍ୱଜ ଅଶ୍ୱହ୍ରେସା, ଦେବଦତ୍ତ ସ୍ୱନ,	ଶୁଭିଲା, ସିଶିଲା ଦୂରେ ବାନର-କେତନ ।
ଦୁଇ ଦଳେ ମହାରୋଷେ ମିଳିଲେ ସମରେ,	ଶନ ଶନ ଶରକୁଳ ଚାଲିଲା ଅମ୍ବରେ ।
ଖଡ଼ଗେ କଡ଼ଗ ବାଜେ, ଫଳକେ ଫଳକ,	ଶୂଳେ ଶୂଳ, ଭଲ୍ଲେ ଭଲ୍ଲ, ସାୟକେ ସାୟକ ।
ଆର୍ତ୍ତନାଦ ସିଂହନାଦ ଉଠଇ ଅମ୍ବରେ,	ଘାତକ ଆହାର ପରେ ନାଦେ ଦମ୍ଭଭରେ ।
ଘୋଟକ-ଝପଟ-ଧୂଳି ଘୋଟେ ନଭସ୍ଥଳ,	ଘର୍ଘରି ଘୂରଇ ଚକ୍ର ଉଗାରି ଅନଳ ।
ତୂରୀ ଭେରୀ ଆଦି ବାଦ୍ୟ ବାଜେ ଅଗଣନ,	ଘନ‌ଘଟା-ଘୋରଧ୍ୱନି ବଧିର ଶ୍ରବଣ ।
ପଡ଼ିଲେ କିରୀଟି-ଶରେ କୁରୁ-ଚତୁରଙ୍ଗ,	ଭୟେ କୁରୁବୀରବୃନ୍ଦ ରଣେ ଦେଲେ ଭଙ୍ଗ ।

ପୃଷ୍ଠା ୨

ଦେଖିଣ ସୌବଳ କ‌ହେ ରାଜାର ଛାମୁର,	"ଦେଖ ରାଏ ! ସୈନ୍ୟକ୍ଷୟ କଲା ପାର୍ଥଶୂର ।
ମୁଁ ଯାଇ କରିବି ଆଗ ଭୀମକୁ ସଂହାର,	ନୋହିଲେ କୁରୁଙ୍କୁ ଆଜି ନାହିଁ ଯେ ନିସ୍ତାର" ।
ମହାବଳ ସୌବଳ ଧାଇଁଲେ ଭୀମ‌ପ୍ରତି,	ଯୁଝନ୍ତି କେଶରୀ ପ୍ରାୟେ ବେନି ସେନାପତି ।
ପ୍ରହାରଇ ଶକ୍ତି ଭୀମ ସଉବଳ ମାଥେ,	ହୁଞ୍ଚୁଡ଼ି ସେ ଶକ୍ତି ବୀର ନେଲା ବାମହାତେ ।
ସେହି ଶକ୍ତି ଘେନି ପୁଣି ଭୀମକୁ ପ୍ରହାରେ,	ମୂର୍ଚ୍ଛିତ ହୋଇଣ ଭୀମ ପଡ଼ିଲେ ଧରାରେ ।
ମୂର୍ଚ୍ଛାଭଙ୍ଗେ ରଣଭଙ୍ଗେ ମାତିଲେ ମାରୁତି,	ବାଣେ କୁରୁବୀରକୁ ସେ ପକାଇଲେ ପୋତି ।
କ୍ରୋଧାନ୍ଧେ ବିନ୍ଧିଲା ବୀର-ସୌବଳ-ଶରୀର,	ଭେଟିଲା ସୌବଳ-କର୍ଣ୍ଣମୂଳେ ଭୀମତୀର ।
ମୂର୍ଚ୍ଛିତ ହୋଇଣ ବୀର ହେଲା ରଥଶାୟୀ,	ବେଗେଣ ସାରଥୀ ରଥ ନେଲା ବାହୁଡ଼ାଇ ।
ଧନୁ ଏଡ଼ି ଗଦା ନେଲେ ପବନ‌କୁ‌ମାର,	ଗଦାଘାତେ ଅରାତିଙ୍କୁ କଲେ ସେ ଜର୍ଜ୍ଜର ।
ଧୂମକେତୁ ଭୀମ‌-ପୁଚ୍ଛ ସଞ୍ଚାଳି ବ‌ହନ,	ନିଶୀଥେ ଆକାଶେ ଥାଇ ବୁଲଇ ଯେସନ ।
ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ମଡ଼କ ରାଷ୍ଟ୍ରେ, ସୁବର୍ଣ୍ଣ ମଣ୍ଡିତ,	ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଆୟସୀ ଗଦା ବୁଲାଇ ତ୍ୱରିତ ।
ବିପକ୍ଷଙ୍କୁ ତେସନ ପ୍ରରଇ ପ୍ରେତପୁର,	କୁରୁକୁଳ-ଧୁମକେତୁ ଭୀମ ମହାଶୂର ।
ମାତଙ୍ଗେ ମାହୁନ୍ତ ପଡ଼େ ତୁରଙ୍ଗେ ରାଉତ,	ପଡ଼ନ୍ତି ପଦାତି ରଣେ ଅୟୁତ ଅୟୁତ ।
ବେଗେ କୁରୁବଳେ ନେଲେ କର୍ଣ୍ଣଙ୍କ ଶରଣ,	କର୍ଣ୍ଣଙ୍କୁ କାତରେ କ‌ହେ ରାଜା ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ।
"ଦେଖ ଅଙ୍ଗରାଜ ! ବେଗେ ଆସେ ପାର୍ଥବୀର,	ଶୁରାଶୁର ଯୁଦ୍ଧେ ଯାର ନିର୍ଭୟ ଶରୀର ।
ତୂଳାରାଶି ମହାବାତେ ଉଡ଼ଇ ଯେସନ,	ତେସନ ପଳାନ୍ତି ତ୍ରାସେ କୁରୁସୈନ୍ୟଗଣ ।
ତୁମ୍ଭେ ସାହା ଥାଉ ସଖା ଘଟେ ଏ ଦୁର୍ଗତି !	ଶୁଣିଣ ରୁଷିଲା ବୀର କର୍ଣ୍ଣମହାମତି ।
ଶଲ୍ୟଙ୍କୁ ଆଦେଶେ ବୀର, ବେଗେ ନିର ରଥ,	ଆଜି ନିଶ୍ଚେ ପାର୍ଥକୁ କରିବି ରଣେ ହତ ।"
ଅଶ୍ୱଙ୍କୁ ସାରଥୀ କଲେ ଛାଟଣି ପ୍ରହାର,	ଗଲା ଗଜଧ୍ୱଜ ବେଗେ ନକ୍ଷତ୍ର ଆକାର ।
ହ୍ରେସାରବେ ଦୃତଗତି ଧାଇଁଲେ ଘୋଟକ,	ଘର୍ଘରି ଘୁରଇ ଚକ୍ର ଉଗାରି ପାବକ ।
ମହାବୀର୍ଯ୍ୟ ବୀର ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ କୁମର,	ଧୈର୍ଯ୍ୟ ବିର୍ଯ୍ୟ ମହୀତଳେ ନାହିଁ ପଟାନ୍ତର ।
ଗ‌ହନ ବିପିନେ ଯେହ୍ନେ ଅନଳ ଦୁର୍ବାର,	ତେସନେ ପାଣ୍ଡବବଳ କଲା ନାରଖାର ।
ମସ୍ତକେ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଶୋହେ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ମୁକୁଟ,	ମେରୁ ମହୀଧରେ ଯେହ୍ନେ ଶୋହେ ହେମକୂଟ ।
ଗଜଧ୍ୱଜ-ରଥେ ବିଜେ ବୀରଚୂଡ଼ାମଣି,	କୋଦଣ୍ଡ ଟଙ୍କାରେ ମୁହୁଃ କମ୍ପଇ ଅବନୀ ।
ଶ୍ରବଣେ କୁଣ୍ଡଳ ଦୋଳେ, ଶରଦେ ଯେମନ୍ତ,	ପ୍ରାଚୀମୂଳେ ନିଶା ଅନ୍ତେ ତାରା ଦୀପ୍ତିମନ୍ତ ।
ଯେବେ ମହୋଦ‌ଧି-ଜଳେ ଦେହ ଅବଗାହି,	ହସେ ପ୍ରାଚୀ-ଶିରେ ଧନୀ ଉଷାକୁ ଅନାଇ ।
ସଦ୍ୟ ସିନ୍ଧୁସ୍ନାନେ ତନୁ ଦ୍ୱିଗୁଣ ଝଟକେ,	ଶିରୋମଣି ରୂପେ ରାଜେ ରଜନୀ-ଅଳକେ ।
ଦୈତ୍ୟଯୁଦ୍ଧେ ଚଣ୍ଡତେଜା ଶିଖଣ୍ଡି-ବାହକ,	ନର୍ତ୍ତିତ-କିରୀଟ ଦେବ କାର୍ତ୍ତିକ ଯେସନ ।
କୌରବ-ଗୌରବ-ରବି ଦେବଙ୍କ ନନ୍ଦନ,	କୁରୁଯୁଦ୍ଧେ ଧନୁର୍ଦ୍ଧର ଦୁର୍ଦ୍ଧର୍ଷ ଯେସନ ।
କର୍ଣ୍ଣ ଦେଖି କୁରୁବଳ କଲେ ସିଂହନାଦ,	ଆତଙ୍କେ ପାଣ୍ଡବବଳ ଗଣିଲେ ପ୍ରମାଦ ।
କର୍ଣ୍ଣ ଦେଖି ଭୀମସେନ ହେଲେ ଅଗ୍ରସର,	ବେଗେଣ ବିନ୍ଧଇ ବୀର ଖରଶାଣ ଶର ।
ଭୀମଙ୍କ ସ‌ହାୟ ହେଲେ ପାଣ୍ଡୁ ଯୋଦ୍ଧାଗଣ,	ସ‌ହଦେବ, ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ, ଦୃପଦ-ନନ୍ଦନ ।

ପୃଷ୍ଠା ୩

ଶିଖଣ୍ଡି, ନ‌କୁଳ ଆସି ମିଳିଲେ ସତ୍ୱର,	ସମସ୍ତଙ୍କୁ ନିବାରିଲା କର୍ଣ୍ଣ ଏକେଶ୍ୱର ।
ବେନି ଶରେ ନ‌କୁଳକୁ କଲା ଅଚେତନ,	କଟାକ୍ଷେ ଛେଦିଲା ସ‌ହଦେବ ଶରାସନ ।
ଚାରି ବାଣେ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ ହୋଇଲେ ବିରଥ,	ହେଳେ ସଂହାରିଲା ପାଣ୍ଡୁ-ସୈନ୍ୟ ଶତଶତ ।
ଏକଶରେ କାଟିଲା ଭୀମ ଧନୁର୍ଗୁଣ,	ସୈନ୍ୟଭଙ୍ଗ ଦେଖି ଦୂରେ ଗର୍ଜିଲେ ଅର୍ଜୁନ ।
ସଂଶପ୍ତକ ରଣେ ରତ ପାର୍ଥ ଧନୁର୍ଦ୍ଧର,	ଏଣେ ଆସିବାକୁ ତିଳେ ନାହିଁ ଅବସର ।
ସଂସପ୍ତକ-ସେନାପତି କୃପ ମହାଶୟ,	ଯଝନ୍ତି ଅର୍ଜୁନ ସଙ୍ଗେ ନିର୍ଭୟ ହୃଦୟ ।
ମହାରୋଷେ ବିନ୍ଧେ ବାଣ ପାର୍ଥ ମହାଶୂର,	ଶତ ଶତ ସଂଶପ୍ତକ ଗଲେ ପ୍ରେତପୁର ।
କୃପଙ୍କୁ ବିନ୍ଧିଲେ ବକ୍ଷେ ତୀକ୍ଷ୍‌ଣତର ଶରେ,	ଶୋଣିତ ଉଗାରେ କୃପ ପଡ଼ି ରଥପରେ ।
କଟାକ୍ଷ ପୁଣ୍ଡରୀକାକ୍ଷ ନେଲେ କପିଧ୍ୱଜ,	ଜୁଝଇ ଦୁର୍ଦ୍ଧର୍ଷ ତ‌ହିଁ ଭାସ୍କର-ଆତ୍ମଜ ।
କର୍ଣ୍ଣକୁ ଦେଖିଣ ଗର୍ଜେ ପାର୍ଥ ବୀରମଣି,	ପକ୍ଷୀନ୍ଦ୍ର ଗରୁଡ଼ ଯେହ୍ନେ ଦେଖି ଭକ୍ଷ ଫଣୀ ।
କର୍ଣ୍ଣାର୍ଜୁନ-ମହାରଣ ନାହିଁ ପଟାନ୍ତର,	ଅନ୍ତରୀକ୍ଷେ କୁତୂହଳେ ଦେଖନ୍ତି ଅମର ।
କଳିଙ୍ଗ ସଙ୍ଗତେ ଯୁଝେ ଦ୍ରୁପଦ କୁମର,	ଉଭୟ ଯୁଝନ୍ତି ଯେହ୍ନେ ମତ୍ତ କରିବର ।
ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ ବିଶିଖେ କଳିଙ୍ଗ ହେଲେ ନାଶ,	ନିକାଶି ଦେବାକୁ ଗଲେ ସମନ ସକାଶ ।
ମହୋଦ‌ଧୀ ତୀରେ ରମ୍ୟ ପ୍ରାସାଦେ ସେ ଥିଲେ,	ରଣ ନିମନ୍ତ୍ରଣ ରାଏ କୁକ୍ଷଣେ ଘେନିଲେ ।
ସିକ୍ଷୁ-ବାୟୁ-ବିଧୂନିତ ରମ୍ୟ ଉପବନ,	ସୁରମ୍ୟ ରମଣୀ ଛାଡ଼ି କଲେ ଆଗମନ ।
ଆସିଥିଲେ ବୀରପଣ ଦେଖାଇବା ଆଶେ,	କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରେ ପଡ଼ିଲେ ସେ ଗୋମାୟୁ ଗରାସେ ।
କର୍ଣ୍ଣ ଏଡ଼ି କୃତବର୍ମା ସଙ୍ଗେ ଯୁଝେ ଭୀମ,	ପ୍ରତାପେ ଅନନ୍ତ ସମ ରଣେ ଅପ୍ରତିମ ।
କୃତବର୍ମା ସ‌ହାୟ ହୋଇଲେ ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ,	ଉଗ୍ରାୟୁଧ ଦୁଃଶାସନ ବୀର ବିରୋଚନ ।
ସମସ୍ତଙ୍କୁ ନିବାରଇ ଭୀମ ଅବ‌ହେଳେ,	ମତ୍ତ ମତଙ୍ଗଜ ଯେହ୍ନେ ନଳବନେ ଖେଳେ ।
ଗଦାଘାତେ ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ରଥ ହେଲା ଚୂର୍ଣ୍ଣ,	ଶୋଣିତେ ସମର ସ୍ଥଳୀ ହେଲା ସେ ପିଶୁନ ।
ସାରଥି ସ‌ହିତେ କୃତବର୍ମା ରଥ ହୟ,	ଉଗ୍ରାୟୁଧ ବିରୋଚନ ଗଲେ ଯମାଳୟ ।
ରଥୁଁ ଖସି ବେନି ଭାଇ ପଡ଼ିଲେ ଧରାରେ,	ପୁଷ୍ପିତ ଶାଳ୍ମଳୀ ଯେହ୍ନେ ପଡ଼ଇ କାନ୍ତାରେ ।
ଚଡ଼ ଚଡ଼ ଉଡ଼େ ଯେବେ ପଡ଼ଇ ଚଡ଼କ,	ଉପୁଜାଇ ବିଶ୍ୱବାସୀ ହୃଦୟେ ଦମକ ।
ପତନେ କବଚ ଗାତ୍ରେ ବାଜଇ ଝନ୍ ଝନ୍,	ଇଷ୍ଟଦେବ ସ୍ମରି ଶୂରେ ମୁଦିଲେ ନୟନ ।
ବଡ଼ ପ୍ରିୟ ବେନି ଏହୁ ଥିଲେଟି ରାଜାର,	ଦୁରନ୍ତ କୃତାନ୍ତ କିଛି ନ‌କଲା ବିଚାର ।
କୋମଳ ଶ‌ୟନେ ଦୁହେଁ ନିତ୍ୟ ଶୋଉଥିଲେ,	କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରେ ଏବେ ମହାନିଦ୍ରାକୁ ଭଜିଲେ ।
ଭ୍ରାତୃଶୋକେ ଦୁଃଶାସନ ନେତୃ ଜଳ ଝରେ,	ମହାକ୍ରୋଧେ ଅଗ୍ରସର ହେଲେ ସେ ସମରେ ।
ଦେଖି କ୍ଷେତ୍ରେ କ୍ଷତ୍ରଗ୍ଳନି ଦୁଷ୍ଟ ଦୁଃଶାସନ,	ବଜ୍ରନାଦେ ଗର୍ଜି ଭୀମ ଧାଇଁଲେ ତକ୍ଷଣ ।
ରୌଦ୍ରରୂପୀ ମହାବୀର ଧାଇଁଲେ ସରୋଷେ,	ବାଜିଲେ ଉରୁରେ ଅସି ଗୁରୁ ଆସି କୋଷେ ।
'ଏତେଦିନେ' କ‌ହେ ଭୀମ ଗର୍ଜିଣ ନିର୍ଘାତେ,	ଏତେଦିନେ ଆରେ ଦୁଷ୍ଟ ପଡ଼ିଲୁ ମୋ ହାତେ ।
କ୍ଷତ୍ରିକୁଳ-କୁଳାଙ୍ଗାର ଆରେ ରେ ନିର୍ବୋଧ,	ପୂର୍ବ‌ଋଣ ଆଜି ରେ କରିବି ପରିଶୋଧ ।

ପୃଷ୍ଠା ୪

ପ୍ରଚଣ୍ଡେ ଆୟସ ଗଦା ଆସ୍ଫାଳି ଭିଷଣେ,	ଧାଏଁ ଭୀମ ଧକ ଧକେ ଅନଳ ଲୋଚନେ ।
ତ୍ରାସେ ଦୁଃଶାସନ ବୀର ବେଗେ କ୍ଷେପେ ଶର,	ନିବାରେ ବୁଲାଇ ଗଦା ଭୀମ ଗଦାଧର ।
ତ୍ରସ୍ତେ ବ୍ୟସ୍ତେ ଦୁଃଶାସନ ଅନ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ର ମାରେ,	ସେହିରୂପେ ବୃକୋଦର ସେ ଅସ୍ତ୍ର ନିବାରେ ।
ଗଦାଘାତେ ଦୁଃଶାସନ ରଥ ଭୀମ ନାଶେ,	ଲଜ୍ଜା ଏଡ଼ି ଦୁଃଶାସନ ପଳାନ୍ତି ତରାସେ ।
ଅନ୍ତରୀକ୍ଷେ କପୋତକୁ ଦେଖିଣ ସଞ୍ଚାଣ,	ବଜ୍ରନଖ ଧାଏଁ ଯେହ୍ନେ ବିଜୁଳି ସମାନ ।
ଇତର ପକ୍ଷେ କରୁଥାନ୍ତି କୋଳାହଳ,	ଏଣେତେଣେ ନିଜ ପ୍ରାଣ ଆତଙ୍କେ ବିକଳ ।
କପୋତ ସଞ୍ଚାଣ ମୁଖ ଏଡ଼ାଇବା ଆଶେ,	ଆତଙ୍କେ ବିବିଧ ରଙ୍ଗେ ଉଡ଼ଇ ଆକାଶେ ।
କ୍ଷଣେ ଉଠେ, କ୍ଷଣେ ପଡ଼େ, କ୍ଷଣେ ଉଲଟଇ,	କିଛି ଦୂରେ ଯାଇ ପୁଣି ଖରେ ଲେଉଟଇ ।
ଅନ୍ତରୀକ୍ଷେ ବ୍ୟଗ୍ର ନେତ୍ରେ ଆଶା ଲେଡୁଥାଏ,	ଜୀବନ ବିକଳେ ମୁହୁଃ ସଞ୍ଚାଣକୁ ଚାହେଁ ।
ତେସନେ ପଳାଏ ରଣେ ଦୁଷ୍ଟ ଦୁଃଶାସନ,	କ୍ଷଣେ ରହେ କ୍ଷଣେ ଧାଏଁ, ଭୟେ ଉଚ୍ଚାଟନ ।
ଆକୁଳେ କୌରବ ଦଳ କଲେ ହାହାକାର,	ଧାଏଁ ଭୀମସେନ ବେଗେ ନକ୍ଷତ୍ର ଆକାର ।
କାଞ୍ଚନ-କିରୀଟ-ଚୂଡ଼ା ଦୋଳଇ ମସ୍ତକେ,	କାଞ୍ଚନ କଞ୍ଚୁକ ଦେହେ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଝଟକେ।
କଟାକ୍ଷେ ଧରିଲା ଯାଇ ଦୁଃଶାସନ ବାଳ,	ଗର୍ଜ୍ଜଇ ବିକ୍ରମେ ମୁଖ କରି ବିକଟାଳ ।
ଆତଙ୍କେ କମ୍ପଇ ମୁହୁଃ ଦୁଃଶାସନ ଅଙ୍ଗ,	କେଶରୀ କବଳେ ଯେହ୍ନେ ପଡ଼ିଲା କୁରଙ୍ଗ ।
କହେ ଦୁଃଶାସନ ବୀର ବିନୟ ବଚନ,	”ଆହେ ବିରାମଣି ! ରଖ ରଖ ଏ ଜୀବନ !
ପଳାୟକ ମୁଁ ଅଟଇ ନିରସ୍ତ୍ର ଆବର,	ବୀରଧର୍ମୀ ଅବିଦିତ ନୁହଇ ତୁମ୍ଭର ।
କ‌ହେ ଭୀମ ମହାବାହୁ 'ଆରେ ରେ ପାମାର'ମ	ବିପଦେ ପଡ଼ିଣ ଏବେ ଧର୍ମକୁ ସୁମର ।
କାହିଁ ଥିଲା ଧର୍ମରେ କପଟପାଶା ବେଳେ,	କୃଷ୍ଣାକୁ ବିବସ୍ତ୍ର ଯେବେ କଲୁ ଅବ‌ହେଳେ ।
ଅଧର୍ମୀ ସ‌ହିତେ ଧର୍ମ ନୁହେଁ ପାଳିବାର,	କପଟି ସ‌ହିତେ ଯୁକ୍ତ କପଟ ବେଭାର ।
ମୃଗ ସଙ୍ଗେ ଯେଉଁ ଧର୍ମ ଆଗରେ ଶାର୍ଦ୍ଦୁଳ,	ଭେକ ସଙ୍ଗେ ଭୁଜଙ୍ଗମ, ଭୁଜଙ୍ଗେ ନ‌କୁଳ ।
କରୀ ସଙ୍ଗେ ଯେଉଁ ଧର୍ମ ଆଚରେ କେଶରୀ,	ଶତୃ ସଙ୍ଗେ ଶତୃ ପଣେ ସେହି ଧର୍ମ ଧରି ।
ନୁହଇ ମୁଁ କାପୁରୁଶ, ଅସ୍ତ୍ର ନ ଧରିବି,	ବିନା ଅସ୍ତ୍ରେ ପାମର ତୋ ପରାଣ ହରିବି ।
ବାନ୍ଧ ତୁ ସାହସ ହୃଦେ ଆରେ ଦୁରାଶୟ,	ଏକାଳେ ସାହସ ତୋର ଲୋଡ଼ା ଅତିଶୟ ।
ଏହା ବୋଲି ଗଦା ଫିଙ୍ଗିଦେଲା ବୃକୋଦର,	ନିରାଶେ ସାହସ ଦୁଃଶା ବାନ୍ଧିଲା ମନର ।
ମହାବଳେ ଭୀମକୁ ସେ ଧଇଲା ଆକଟି,	ବିନି ଭୁଜେ ଭିଡ଼ି ଧରେ ବୃକୋଦର କଟି ।
ପଡ଼ିଲେ ଭୁତଳେ ଭୀମ ଗର୍ଜି ଭୀମନାଦେ,	ମାଡ଼ିବସି ଦୁଃଶାସନ ବୈରୀଶୋଧସାଧେ ।
ନିର୍ଘାତେ ପ୍ରହାରେ ମୁଷ୍ଟି ଭୀମଙ୍କ ମସ୍ତକେ,	କୁରୁବଳ ସାଧୁବାଦ ହେଲେ ସେ ପୁଲକେ ।
ଭୟେ ପାଣ୍ଡୁବଳେ ପଡ଼ିଗଲା ହାହାକାର,	ଆକୁଳେ ନ‌କୁଳ ନେତ୍ରୁ ବରଷେ ଅସାର ।
ଆକୁଳେ ଅର୍ଜୁନ ନେତ୍ରୁ ଝରେ ଅଶ୍ରୁଜଳ,	ବିକଳେ ପାଣ୍ଡବବଳ କାନ୍ଦିଲେ ସକଳ ।
ଶ୍ରୀଭୁଜେ ବାନର ଧ୍ୱଜେ ପୋଛି ଅଶ୍ରୁନୀର,	କାନ୍ଦନ୍ତି ନୀରବେ ବସି ପ୍ରଭୁ ଯଦୁବୀର ।
ଯେସନେ ବରଷାଗମେ ମାନସରୋବର,	ଅସଂଖ୍ୟ ମରଳ ରବେ ହୁଅଇ ମୁଖର ।
ତେସନେ ମୁଖରି କ୍ଷେତ୍ରେ ଦୁଃଖ-କଳରବେ,	ସୋଦର ବିପଦ ଦେଖି କାନ୍ଦିଲେ ପାଣ୍ଡବେ ।

ପୃଷ୍ଠା ୫

ମହାବୀର ସ‌ହଦେବ ବଦନ ସ‌ହାସ,	ବିଷ୍ମୟେ ପୁଛନ୍ତି ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀନିବାସ ।
"କ‌ହ ବୀର କିମ୍ପା ତୋର ହରଷ ବଦନ,	ଅଗ୍ରଜ ବିପଦେ ହର୍ଷ ନୁହଇ ଶୋଭନ ।"
ଶୁଣି ବାସୁଦେବ ବାଣୀ କ‌ହେ ମାଦ୍ରୀସୁତ,	"କାହିଁ କି କାତର ଏଡ଼େ ହେଉ ତୁ ଅଚ୍ୟୁତ ।
କି ଅବା ନ ଜାଣୁ ନାତ ଜଗତର ସ୍ୱାମୀ,	ଜାଣୁ ଜାଣୁ କାନ୍ଦୁ ନାଥ ଅଟୁ ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ ।
ବାଲ୍ୟେ ଲଭିଥିଲେ ଭୀମ ଶତଶୃଙ୍ଗ ଶାପ,	ତ‌ହୁଁ ଆଦ୍ୟ ରଣେ ପାଉଛନ୍ତି ମନସ୍ତାପ ।
ତୁ ନାଥ ଭୀମକୁ ବେଗେ କରାଅ ଚେତନ,	ଶତଶୃଙ୍ଗ ଗିରିଙ୍କୁ ସେ କରନ୍ତୁ ସ୍ମରଣ ।
କାହିଁ ଭୀମ ରଣସିଂହ, କାହିଁ ଦୁଃଶାସନ,	ଶାପ ଯୋଗୁ ଉପୁଜିଲା ଦୁର୍ଗତ ଏସନ ।
ପଞ୍ଚଜନ୍ୟ ଶଙ୍ଖନାଦ କଲେ ନାରାୟଣ,	ନିଜ ତେଜ ଭୀମକୁ ସେ ଦେଲେ ସେହକ୍ଷଣ ।
'ଶତଶୃଙ୍ଗ' 'ଶତଶୃଙ୍ଗ' ଘୋଷେ ଶଙ୍ଖବର,	ପଶିଲା ଶବଦ ଯାଇ ଭୀମଙ୍କ କର୍ଣ୍ଣର ।
ଚେତନା ଲଭିଣ ବୀର କଟାକ୍ଷେ ଉଠିଲା,	ଲେଉଟାଇ ଦୁଃଶାକୁ ସେ ମାଡ଼ିଣ ବସିଲା ।
ରଣରଙ୍ଗେ ସିଂହସମ ଅଟେ ବାୟୁସୁତ	ମହାବୀର୍ଯ୍ୟବନ୍ତ ସେହୁ ବିକ୍ରମେ ଅଦ୍ଭୁତ ।
ମହାବିଷ୍ଣୁ ତେଜେ ବୀର ତେଜସ୍ୱୀ ଆବର,	ହେଲା ସେ ବିରାଟ ମୂର୍ତ୍ତି ମହାଭୟଙ୍କର ।
ମହାଶବ୍‌ଦେ ଭୁତଳେ ପଡ଼ିଲା ଦୁଃଶାସନ,	ବଜ୍ରଘାତେ ଶାଳତରୁ ପଡ଼ଇ ଯେସନ ।
ବିନ୍ଧ୍ୟାଚଳ-ତୁଙ୍ଗ-ଶୃଙ୍ଗେ, କୁରୁପାଣ୍ଡୁ ବଳ,	ଆତଙ୍କେ ଅବଶ ଚକ୍ଷୁ ବୁଜିଲେ ସକଳ ।
ପର୍ବତ ଆକାରେ ପଡ଼ିଅଛି ଦୁଃଶାସନ,	ବସିଅଛି ତା ଉପରେ ପବନ ନ‌ନ୍ଦନ ।
ଭୟଙ୍କର ହୁଙ୍କାରେ ଅଧରେ ଦନ୍ତ ଚାପି,	ରେରେକାର କରିଣ ଗର୍ଜଇ କାଳରୂପୀ ।
ଗ‌ଗନ ମାର୍ଗକୁ ତୋଳୁଅଛି ବଜ୍ରମୁଷ୍ଟି,	କି ଅବା ମଧରଗିରି ପଡ଼ୁଅଛି ତୁଟି ।
କାଳ ଚକ୍ର ପ୍ରାୟେକ ବୁଲାଇ ବେନି ଡୋଳା,	ଚରଣେ ଚାପଇ ଭୀମ ଦୁଃଶାସନ ଗଳା ।
"ଆରେ ଆରେ ଦୁଃଶାସନ, ଦୁରନ୍ତ କୌରବ,	ଏବେ ତୋ ଗରବ ରଣେ ହେଲା ପରାଭବ ।
ଶତ ପୁତ୍ରା ଜାତକଲା ତୋହର ଜନନୀ,	ସମସ୍ତେ ମୋ ଅସ୍ତ୍ରାଘାତେ ଶୋଇବେ ଅବନୀ ।
ଧାତାର ଲେଖନ ଏହୁ କେ କରିବ ଆନ,	ଆରେ ଦୁଷ୍ଟ !ଆଜି ତୋର ନାହିଁ ପରିତ୍ରାଣ ।
କାଲିରେ ସମରେ ପଳାଇଲୁ ମୋ ଆଗରୁ	ଆଜିରେ ପାଇଲି ଭେଟ ଦଇବ ଯୋଗରୁ ।
ଆରେ ମୂର୍ଖ ଆଜି ତୋତେ କରିଣ ସଂହାର,	କରିବି ଦ୍ରୌପଦୀ-ଚିର-ଦୁଃଖ ଆଜି ପାର ।
ଆରେ ଦୁଷ୍ଟ କେ ରଖିବ ଆଜି ରବି ତଳେ,	ଦୁରନ୍ତ ପଡ଼ିଲୁ ନିଶ୍ଚେ କୃତାନ୍ତ କବଳେ ।"
ତରଟି ଚାହିଁଲା ଭୀମ ବିରାଟ ମୂରତି,	ତରାଟି ଚାହିଁଲା ରୋଷେ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ପ୍ରତି ।
ଗର୍ଜିଣ କ‌ହିଲା, "ଆହେ ଆହେ ଶୁରଗଣ !	ଆହେ ସୁରନାଥ ଇନ୍ଦ୍ର, ଶୈଳ ବିଦାରଣ !
ପବନ, ତପନ, ଯମ, ବ୍ରହ୍ମା ଆଦିକରି,	ମିଳି ଏ ସମରେ ଆସି କରେ ଶସ୍ତ୍ର ଧରି ।
ଆସ କେ ରଖିବ ରଖ କୌରବ ପାମର,	ଆସ ଆସ ବେଗ କରି ବିଳମ୍ବ ନ କର ।
ଭୀମର ଭୀଷଣ ବାଣୀ ଶୁଣି ସୁରଗଣେ,	ତ୍ରାସିଲେ ଦାନବ ତ୍ରାସ ବାସବ ଆପଣେ ।
ଥର ଥର କମ୍ପିଲା ସୁବର୍ଣ୍ଣ ନିକେତନ,	ମଣିଚୂଡ଼ ଥରହର କମ୍ପିଲା ଆସନ ।
ମହାପ୍ରଳୟର ଯେସନ ପ୍ରଭୁ ଦିଗମ୍ବର,	ଭୀଷଣ ବିଷାଣ ନାଦେ କମ୍ପେ ଥରଥର ।
ତିନିପୁର ଭୀମସେନ ଭୟଙ୍କର ନାଦ,	ଶୁଣି ମରାମର ଜୀବ ଗଣିଲେ ପ୍ରମାଦ ।

ପୃଷ୍ଠା ୬

ମହାଭୟେ ପାଣ୍ଡୁ ଗଣ୍ଡ ହେଲେ ଆଖଣ୍ଡଳ,	ମହାଭୟେ ପାଣ୍ଡୁ ଗଣ୍ଡ ହେଲେ ଦେବଦଳ ।
କେହି ଅଗ୍ରସର ଯେହୁଁ ନ ହେଲେ ତରାସେ,	ଦୁଃଶାସନେ ଚାହିଁ ଭୀମ କ‌ହିଲେ ସ‌ହାସେ ।
ସେ ବିକଟ ହାସ୍ୟ ଦେଖି ଡରିଲା ସଂସାର,	ଗର୍ଜିଣ କ‌ହନ୍ତି ଭୀମ, "ଆରେ କୁଳାଙ୍ଗାର ! ।
ଆରେ ଦୁଃଶାସନ କେହି ରଖି ନ ପାରିଲେ",	ପାତାଳ ପୁରକୁ ଭୀମ ପୁଣି ସେ ଚାହିଁଲେ ।
ଆହେ ନାଗଲୋକ ହେ ଅନନ୍ତ ଧରାଧର,	ଧରଣୀ ଧାରଣ ତୁମେ କର ମସ୍ତକର ।
ସପ୍ତଲୋକେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅଟ ତୁମ୍ଭେ ନାଗେଶ୍ୱର,	ପାରିଲେ ରଖ ହେ ଆସି କୌରବ ପାମର ।
କାମରୂପେ ବୃକୋଦର ଚାହାନ୍ତେ କରାଳ,	ଥର ଥର କମ୍ପିଲା ସେ ସପତ ପାତାଳ ।
ନାଗଲୋକେ ତ୍ରାସିଲେ ଭୀମର ମୂର୍ତ୍ତି ଚାହିଁ,	ଆତଙ୍କେ ଅସ୍ଥିର ହେଲେ ନାଗଲୋକ ସାଇଁ ।
କେହି ନ ଆସିଲେ ଯହୁଁ ଭୀମଙ୍କର କରି,	ସରୋଷେ ଚାହିଁଲେ ଭୀମ କୁରୁଥାଟ ପ୍ରତି ।
କୁରୁବଳ ପାଣ୍ଡୁବଳ ହେଲେ ସ୍ତମ୍ଭୀଭୁତ,	ଗମ୍ଭୀର ଅମ୍ବରେ ଯେହ୍ନେ ହୁଙ୍କାରେ ଜୀମୁତ ।
ଗର୍ଜିଣ କ‌ହଇ ଭୀମ ଭୀମ‌ପରାକ୍ରମ,	କୌରବ ସଂହାରେ ଯେହ୍ନେ କାଳାନ୍ତକ ଯମ ।
ଦୁଇ ଦଳ ଅନାଇ ସେ ରହିଲେ ସ୍ତମ୍ଭିତେ,	ଭୈରବ ହୁଙ୍କାରେ ଭୟ ଉପୁଜିଲା ଚିତ୍ତେ ।
"ଆରେ ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ, ଆରେ କୁରୁ-ଦୁରାଚାର,	ଆରେ କର୍ଣ୍ଣ ଅବିନୟ-ତରୀ-କର୍ଣ୍ଣଧାର ।
ଆହେ କୁରୁ ସେନାପତି ମହାଧନୁର୍ଦ୍ଧର,	ହେ ସୌବଳ ଦ୍ୟୁତଜୟୀ, ହେ ଦ୍ରୋଣକୁମର ।
ଆହେ ମହାବୀର, ଏହା କେମନ୍ତ ସ‌ହିବ,	ତୁମ୍ଭେ ଥାଉଁ ଥାଉଁ ଦୁଃଶାସନ ନାଶ‌ଯିବ !
ବଡ଼ ପ୍ରିୟ ଦୁଃଶାସନ ଅଟଇ ତୁମ୍ଭର,	ଆସ ରକ୍ଷା କର ବେଗେ ପ୍ରିୟ ସ‌ହୋଦର ।
ସମ୍ପଦ କାଳକୁ ସଖା ସମସ୍ତେ ତ ଥିଲ,	ବିପଦ କାଳରେ କେହି କତି ନ ପଶିଲ ।"
ପୁଣି କୁରୁଯୋଦ୍ଧାଙ୍କୁ ସମ୍ବୋଧି ବୃକୋଦର,	ସବର୍ପେ କ‌ହଇ, "ଆହେ ଆହେ ଅସ୍ତ୍ରଧର ।
ଶୂରେ !ଭଲା ଆସି ରଖ ଦୁଃଶାସନ ଜୀବ,	ଏତେ ସଖା ଥାଉ ଦୁଃଶାସନ ନାଶ ଯିବ ।
କୁରୁ ନୃପତିର ଧନ ଭଣ୍ଡାର ଖାଇଲ,	ବିପଦ କାଳକୁ ଦେହି ସାହା ନହୋଇଲ ।
କେହି ନ ଆସିଲେ ଯହୁଁ ଗର୍ଜି ବୃକୋଦର,	ଦୁଃଶାସନ ମୁଖ ଚାହିଁ କ‌ହିଲେ ବର୍ବର,
ଆରେ ତେ ଦୁରନ୍ତ, କେହି ନ ଆସିଲେ କତି,	ଯାର ଆଜ୍ଞା ବଳେ ଯାଜ୍ଞସେନୀଙ୍କ ଦୁର୍ଗତି ।
କଲୁ ଦୁଷ୍ଟ ! ନୋହିଲା ସେ ଏତେବେଳେ ସାହା,	ରଖି ନପାରିଲା ତୋର ଶିର କୁରୁନାହା ।"
ପୁଣି ସେ ଚାହିଁଲା ବୀର ନିଜ ଥାଟ ପ୍ରତି,	"ଆସି ସାହା ହୁଅ ଯାର ଅଛଇ ଶକତି ।
କେହି ଆସ, ବେଗେ ଆସ ରଖ ଦୁଃଶାସନ,	ଦେଖାଅ ଯାହାର ଯେତେ ଅଛି ବୀରପଣ ।
'ହେ କିରଟି ! ଧର ତୁମ୍ଭ କୋଦଣ୍ଡ ଗାଣ୍ଡିବ,	ପାରିଲେ ରଖ ହେ ବୀର ଦୁଃଶାସନ ଜୀବ ।
ତ୍ରିଭୁବନେ ମହାବୀର ବୋଲାଉ ଅର୍ଜୁନ,	ଅଛି ତୋର ଅକ୍ଷୟ ସେ ଶରପୂର୍ଣ୍ଣତୂଣ ।
ଧ୍ୱଜେ ବିରାଜଇ ତୋର ବୀର ହନୁମାନ,	ସାରଥି ଅଟନ୍ତି ତୋର ପ୍ରଭୁ ଭଗବାନ ।
ପାଶୁପତ ଅସ୍ତ୍ର ସିଦ୍ଧ ଅଟଇ ତୋହର,	ତୁ ପାରିଲେ ରଖ ବୀର ! କୌରବ ପାମର ।
ହେ ମୁରାରି ! ସୁଦର୍ଶନ‌ଧାରୀ ଯଦୁବୀର,	ତୁ ପାରିଲେ ରଖ ଦୁଃଷ୍ଟ ଦୁଃଶାସନ ଶିର ।
ନିଜ ନିନ୍ଦା ଶୁଣି ପାର୍ଥ ଥିଲେ ନିରୁତ୍ତର,	ବାସୁଦେବ ନିନ୍ଦା ଶୁଣି ରୁଷିଲେ ଆବର ।
ବିଜୟ ଗାଣ୍ଡୀବେ ବୀର ଖଞ୍ଜିଲେ ସାୟକ,	ଧରିଲେ କିରୀଟି-କର ରୁକ୍ମିଣୀ ନାୟକ ।

ପୃଷ୍ଠା ୭