ପୃଷ୍ଠା:Aama Madhusudan.pdf/୩୧୬

ଗୌରବର ଗାଥା ଆଉ ଉତ୍କର୍ଷ ନିହିତ ଅଛି, ଯାହା ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଜାତିକୁ ମଧ୍ୟ ଉଦ୍‍ବୁଦ୍ଧ କରିଥାନ୍ତା । ମୋର ଜାତିପାଇଁ ମୋତେ କିଛି କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସଂପାଦନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ମାତ୍ର ମୁଁ ଯେ ଏକାକୀ, ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ଏକୁଟିଆ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆ ରାଜା ନିଜକୁ ଓଡ଼ିଆ ରୂପେ ପରିଚିତ କରାଇବାପାଇଁ ନିଜକୁ ଲଜ୍ଜିତବୋଧ କରୁଥିଲେ ଆଉ ସ୍କୁଲ୍‍‌‌ରେ ଓଡ଼ିଆ ଛାତ୍ରମାନେ ନିଜକୁ ବଂଗାଳୀ ବୋଲି ଆଖ୍ୟାୟିତ କରୁଥିଲେ ।"
⁠ମଧୁସୂଦନ ସର୍ବଦା ନିଜସ୍ୱ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ଗ୍ରହଣ ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରି ଆସୁଥିଲେ ।
⁠ଏହାର ପ୍ରାୟ ଦୁଇବର୍ଷ ପୂର୍ବର ଘଟଣା ପ୍ରବାହ । ମଧୁସୂଦନ ୧୮୮୧ ସାଲରେ କଲିକତାରୁ ଫେରି କଟକରେ ଓକିଲାତି ବୃତ୍ତିର ପ୍ରାରଂଭ କରିଥିଲେ । ଏହାର ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀ ପୂର୍ତ୍ତିି ହେଉଥିଲା ୧୯୩୧ସାଲରେ । ଏହି ଉପଲକ୍ଷେ କଟକ ବାର୍‍ ଆସୋସିଏସନ୍‍ ପକ୍ଷରୁ ତାଙ୍କୁ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରସ୍ତାବ ଆଗତ ହୋଇଥିଲା । ସେହି ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ଦୃଢ଼ଭାବରେ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ ମଧୁସୂଦନ । ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟୁତ୍ତରରେ ଜଣେ ନେତୃପୁରୁଷଙ୍କର ଜୀବନର ନିରପେକ୍ଷ ମୂଲ୍ୟାୟନପାଇଁ ଏକ ମାପଦଣ୍ଡର ସେ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥିଲେ, ଯାହାକୁ ଆଧାର କରି ସର୍ବକାଳୀନ ଭିତ୍ତିରେ ତାହାର ନିରୂପଣ କରାଯାଇପାରେ । ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ବକ୍ତବ୍ୟ ଥିଲା- "ଯେଉଁ ଯୁଗରେ ଜଣେ ନେତୃପୁରୁଷ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଛି, ସେହି ଯୁଗର ଇତିହାସରେ ତାହାର ସ୍ଥାନ ନିର୍ଣ୍ଣିିତ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । କାରଣ ସେହି ଯୁଗର ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ କଳୁଷିତ ଦୃଷ୍ଟିଭଂଗୀରେ ତାଙ୍କର ମୂଲ୍ୟାୟନ ସଂଭବ ନୁହେଁ । ମାତ୍ର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଯୁଗରେ ଦେଶବାସୀ ବିଚାର କରିଦେଖିବେ ୧. ଏହି ନେତୃପୁରୁଷ ଉପରେ ଜାତି କି ଗୁରୁଦାୟିତ୍ୱ ନ୍ୟସ୍ତ କରିଥିଲା, ତାହାକୁ କି କ୍ଷମତା ଅର୍ପଣ କରିଥିଲା । ୨. ବିପଦ ଓ ଧ୍ୱଂସ ସମ୍ମୁଖରେ ତାହାର ନେତୃତ୍ୱକୁ ଚାହିଁଥିଲା କି ନାହିଁ, ବିଶ୍ୱାସ ରଖିଥିଲା କି ନାହିଁ । ୩. ଏହାଙ୍କର ନିଷ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ଜାତିର ଇତିହାସର ଗତି ନିର୍ଭର କରୁଥିଲା କି ନାହିଁ । ଏହି ସମସ୍ତ ବିଷୟ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଯୁଗରେ ଲୋକଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିରୂପିତ ନହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ନେତୃପୁରୁଷଙ୍କର ସ୍ଥାନ ଇତିହାସରେ ନିର୍ଣ୍ଣିିତ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।" ଏହା ଥିଲା ମଧୁସୂଦନଙ୍କର କାଳୋତୀର୍ଣ୍ଣ ମାପଦଣ୍ଡରେ ନେତୃପୁରୁଷଙ୍କ ଜୀବନର ଯଥାର୍ଥ ମୂଲ୍ୟାୟନ ।
⁠ନିଜ ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟାୟନ ପାଇଁ ସତତ ଅନାଗ୍ରହୀ ଥିବା ମଧୁସୂଦନ, ୧୯୩୩ ସାଲର ଫେବ୍ରୁଆରି ତେର ତାରିଖରେ ନିଜର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଗୋଚରରେ ନିଜ ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟାୟନ କରି ଚାଲଥିଲେ ତୀକ୍ଷ୍ଣ କ୍ଷୁରଧାରରେ ପଦଚାଳନା ଭଳି ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରପେକ୍ଷତାର ପରିଧି ମଧ୍ୟରେ । ତାଙ୍କର ପ୍ରଦତ୍ତ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବକ୍ତବ୍ୟ ସବୁ ଏହିପରି ଥିଲା, ସେହି ଶୀତଳ ପୂର୍ବାହ୍ନର କାଳଜୟୀ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ, ଯେଉଁ ବେଳାରେ ସମୟ ମଧ୍ୟ ଗତି ହରାଇ ସ୍ଥିର ହୋଇ ଯାଇଥିଲା ।
⁠"ଥରେ ଜଣେ ପ୍ରଖ୍ୟାତ ରାଜା, ଯାହାଙ୍କର ନାମରେ ଏହି ସୁବିଦିତ ସଭାଗୃହଟି ନାମିତ ହୋଇଛି, ସେ ବଂଗ ଦେଶରେ ବଂଗାଳୀ ରୂପେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲେ । ହେ ଶ୍ରୋତାବର୍ଗ ! ଆପଣ ମନେରଖନ୍ତୁ ଦିନେ ରାତ୍ର ଆଠଘଟିକାଠାରୁ ରାତ୍ରି ଗୋଟାଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ତାଙ୍କ ସହିତ ଗଭୀର ପର୍ଯ୍ୟାଲୋଚନା ସମୟରେ କହିଥିଲି, "ହେ ରାଜନ୍‍ ! ମୁଁ ଆପଣଙ୍କୁ ଆଜି ଓଡ଼ିଆ ରୂପେ ପରିଚିତ

ଆମ ମଧୁସୂଦନ ୩୧୭