ପାବକ ତୃଷାରେ ତାର ଗଠିତ ଜୀବନ,
ତେବେ କିଁପା ଦୁଃଖ ଆଉ,
ମହାରଥୀ ଶୋଇଥାଉ,
ନ କର ତା’ ପାଶେ ବସି ଆତୁର କ୍ରନ୍ଦନ ।
(୯) ଆସ ଆର୍ଯ୍ୟ ବଂଶଧରେ,
ପରଶି ତା’ ପଦ ଥରେ
ଅର୍ଘ୍ୟରୂପେ ଦିଅ ତାକୁ ରାଜାର ସମ୍ମାନ,
ଫେରିଯାଅ ଧୀରେଧୀରେ
ବହି ନେଇ ନତ ଶିରେ
"ମୃତ୍ୟୁହୀନ ପ୍ରାଣ" - ତାର ଜୀବନର ଦାନ
ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ତିରୋଧାନର ପ୍ରଥମ ଶ୍ରାଦ୍ଧ ବାର୍ଷିକୀ ଅବସରରେ, ତାଙ୍କର ବଂଶଧରମାନେ ଗୋରା କବରସ୍ଥ ତାଙ୍କର ସମାଧୀପୀଠରେ ଶ୍ୱେତ ମାର୍ବଲ ନର୍ମିତ ଏକ ରମଣୀୟ ସୁରମ୍ୟ କବର ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ସହିତ ଅନ୍ତରଙ୍ଗ ଭାବେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ଥିବା ଓଡ଼ିଶା ଡିଭିଜନର ଇ.ହସ୍.ହର୍ନେଲ୍ କମିଶନର ୪.୨.୧୯୩୫ରେ ଏହି ଐତିହାସିକ ସମାଧୀପୀଠ ଉନ୍ମୋଚନ କରିବା ଅବକାଶରେ ତାଙ୍କ କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ଜୀବନର ଯେପରି ମୂଲ୍ୟାୟନ କରିଥିଲେ ତାହାର ପଟାନ୍ତର ନାହିଁ । ତାହାର କିଛି ଅଂଶ ଏଠାରେ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।
ହେ ବନ୍ଧୁଗଣ !
ମାନବ ସମାଜର ଜଣେ ମହତ୍ତର ପ୍ରେମାସ୍ପଦ ନେତୃପୁରୁଷ ତଥା ଏହି ମହାନ ଜନଗୋଷ୍ଠୀର ଅନୁତ୍ତର ଗରିମାମୟ ସେବକଙ୍କର ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ସୃତିକୁ ଗୌରବାନ୍ୱିତ କରିବାପାଇଁ ଆମ୍ଭେମାନେ ଜାତି, ଧର୍ମ ଓ ବୃତ୍ତି ନିର୍ବିଶେଷରେ ଏଠାରେ ସମବେତ ହୋଇଛେ । ସେହି ମହାନ ଜନଗୋଷ୍ଠୀର ଉତ୍ଥାନ ନିମନ୍ତେ ସମର୍ପିତ ତାଙ୍କର ମହିମାନ୍ୱିତ ଜୀବନ ଘେନି ସେ ଭାରତୀୟ ମହାଦେଶର ମହାସଂଘୀୟ ଦେଶମାନଙ୍କ (ଲିଗ୍ ଅଫ୍ ନେସନ୍) ମଧ୍ୟରେ ତାଙ୍କର ଜାତୀୟ ବର୍ଗର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଏହି ମହାନ ଦେଶ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର କୀର୍ତ୍ତିଶାଳୀ ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରିବାପାଇଁ ଅବିରତ ସଂଗ୍ରାମ କରି ଚାଲିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ତିରୋଧାନରେ ସେ ମରଶରୀରରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ଅମରତ୍ୱ ଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ସମସ୍ତ ବଳବୀର୍ଯ୍ୟ ଆଉ ଶକ୍ତି ଘେନି ସେ ମନ୍ଦଶକ୍ତି, ଅନ୍ୟାୟ, ବିଦ୍ରୂପ ଆଉ ଅମାନବିକତା ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଦର୍ପେ ସଂଗ୍ରାମ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଯେପରି ପିଗା ପର୍ବତର ଶିଖର ଦେଶରେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ହୋଇ ମସେସ୍ ତାଙ୍କର ନିଷ୍ପେଷିତ ବଂଶଧରମାନଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତର ବାସଭୂମିକୁ ଅପଲକ ନେତ୍ରରେ ଦେଖୁ ଦେଖୁ ଏ ସଂସାରରୁ ବିଦାୟ ନେଇଗଲେ, ସେହିପରି ମଧୁସୂଦନ ନିଜର ସମସ୍ତ ମାନବୀୟ ଶକ୍ତିକୁ ଘେନି ତାଙ୍କର ଜାତିର ବାସଭୂମି ସ୍ବୟଂଶାସିତ ଓଡ଼ିଶା