ପୃଷ୍ଠା:Aama Madhusudan.pdf/୭୪

ଯାତ୍ର ଅରମ୍ଭକଲେ । କ୍ରମେ ପ୍ରାୟ ୧୮୭୨ ବେଳକୁଯୋବ୍ରା ଅନିକଟ ଦେଇ କେନ୍ଦ୍ରପଡ଼ା ଓ ପଟ୍ଟାମୁଣ୍ଡେଇ କେନାଲ ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ ହେଲ । ଏହାପରେ କଟକ, ଚାନ୍ଦବାଲି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରୀତିମତ ଲଞ୍ଚ କୋଚଳ କଲେ । ଫଳରେ କଲିକତା କଟକର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହେଲ, ପ୍ରାୟ ୪୮ରୁ ୭୨ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ଲଞ୍ଚ ଓ ଜାହାଜରେ କଲିକତା ଯିବା ସମ୍ଭବ ହେଲା ତେଣିକି କଲିକତା ଯାତ୍ରା ଗୋଟିଏ କୁଦରୁ ଅନ୍ୟକୁଦକୁ ଲ ଦେଲ ପରି ସହଜସାଧ୍ୟ ହୋଇଗଲି ।
⁠ଫଳରେ କଲିକତାରୁ ନିଆ ସଂସ୍କୃତିର ଧାରା ଅବାରିତ ଭାବରେ ବହିବାକୁ ଲାଗିଲା । ହେଲେ ଏହି ସଂସ୍କୃତିର ଧାରାକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଥିଲେ ଏ ଦେଶର ବଙ୍ଗୀୟ ଗୋଷ୍ଠୀ । ସେ ସମୟର ପରିସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ ସମ୍ୟକ ଧାରଣା କରିବାପାଇଁ ଅଗ୍ରଗଣ୍ୟ ସମ୍ପାଦକ ଗୌରୀଶଙ୍କର ରାୟଙ୍କର ଚିନ୍ତାଧାରା ସହିତ ପରିଚିତ ହେବା ଉଚିତ । ଗୌରୀଶଙ୍କର ରାୟ, ସମକାଳୀନ ଓଡ଼ିଶାର ଶିକ୍ଷିତ ଶ୍ରେଣୀକୁ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ -
⁠(୧) ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ ଗୋଷ୍ଠୀ
⁠(୨) ବଂଗୀୟ ଗୋଷ୍ଠୀ- ଏମାନେ ଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ସମୟରୁ ଅଥବା ପୂର୍ବରୁ କିମ୍ବା ମୁସଲମାନ ଶାସନ ଆରମ୍ଭରୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ବସବାସ କରି ଓଡ଼ିଶାର ସ୍ବାର୍ଥ ସହିତ ନିଜକୁ ଜଡ଼ିତ କରି ପାରିଥିଲେ । ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେମାନେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସ୍ବାର୍ଥର ସଂରକ୍ଷକ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଭାଷା ଓ ସଂସ୍କୃତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେମାନେ ଥିଲେ ବଂଗୀୟ । ସେମାନେ ବଂଗଳା ସାହିତ୍ୟରେ ପାରଦର୍ଶୀ ଥିଲେ ।
⁠(୩) ବହିରାଗତ ସଂଗୀୟ ଗୋଷ୍ଠୀ
⁠ଏହିମାନେ ବିଟିଶ ଶାସନ ପରେ, ନିଜର ସ୍ବାର୍ଥ ସିଦ୍ଧି ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶାକୁ ଆସିଥିଲେ । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିଲେ ସୂର୍ଯ୍ୟସ୍ତ ଆଇନ୍ ବଳରେ ଆସିଥିବା ଜମିଦାରି ଗୋଷ୍ଠୀ ତଥା ସେମାନଙ୍କର ଅନୁଗତ କର୍ମଚାରୀବୃନ୍ଦ, ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀ,କିଛି ଆଇନଜୀବୀ, ବ୍ୟବସାୟୀ । ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷପାଦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହରିବଲ୍ଲଭ ବସୁଙ୍କୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ କଟକର ସମୟ ଓକିଲ ଗୋଷ୍ଠୀ ବଙ୍ଗଳାରୁ ବୃଦ୍ଧିର ସନ୍ଧାନରେ ଓଡ଼ିଶା ଆସିଥିଲେ ।
⁠୧୮୭୭-୭୮ ବେଳକୁ କଟକ କଲିକତାର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହେଲା । ବଂଗୀୟ ନାଟ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ ବଂଗୀୟ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ନିକଟରେ ଆସି ପହଞ୍ଚିଲା । ନାଟକ ପ୍ରଦର୍ଶନର ଚାକ୍ଷୁସ ବିବରଣୀ ମଧ୍ୟ ବଂଗୀୟ ପତ୍ରପତ୍ରିକା ମାଧ୍ୟମରେ ପହଞ୍ଚିଲା । ତେଣୁ ନାଟକ ମଞ୍ଚସ୍ଥ କରିବା ପାଇଁ ନୂତନ ଉନ୍ମାଦନା ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ବଂଗୀୟ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ, ବିଶେଷତଃ ଯେଉଁମାନେ ମାହାଙ୍ଗା, ଦୀକ୍ଷିତପଡ଼ା, ଅସୁରେଶ୍ବର, ରଘୁନାଥପୁର, ଗୋପାଳପୁର ଆଦି ଗ୍ରାମରେ ବାସ କରୁଥିଲେ । ଏମାନେ ଶିକ୍ଷାଦୀକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଗୁଆ ଥିଲେ ଓ ଅନେକଙ୍କର କଟକ ସହରରେ ଅଲଗା ବାସଗୃହ ଥିଲା ।
⁠କଟକ ସହରରେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ବିବଦ୍ଧଭାବେ ନାଟକ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଆରମ୍ଭ ୧୮୭୮ରେ ହେଲା, ଯହିଁରେ ମନମୋହନ ବସୁଙ୍କ ରଚିତ ନାଟକ ରାମାଭିଷେକର ପ୍ରଦର୍ଶନ ହୋଇଥିଲା ।

ଆମ ମଧୁସୂଦନ ୨୫