ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ/ବଳରାମ ଦେବ
ବଳରାମ ଦେବ
ଲେଖକ/କବି: ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର
(୧)
ମାତାର ଆଦେଶ ପାଇ ଭ୍ରାତୃଶକ୍ତି ଫଳ,
ଅଙ୍ଗ ତରଙ୍ଗିଣୀ ଅଙ୍ଗ କରି ଉଲଙ୍ଘନ,
ହୀରାଖଣ୍ଡ ରାଜ୍ୟେ ଶୁଭ ପଦାର୍ପଣ କଲ,
ବଳରାମ ଦେବ, ଆଦ୍ୟ ଅବନୀମଣ୍ଡଳ ।
ଶୂର ବୀର ଧୀରବର ପୁରୁଷରତନ,
ସାହସ କିରଣେ ଦୀପ୍ତ ବଦନମଣ୍ଡଳ,
ଚାହିଁ ଏହି ମହୀ କରି ପ୍ରୀତି ସମ୍ଭାଷଣ
ପଦ ପ୍ରକ୍ଷାଳିଲା ଆଣି ଜିରା-ଦନ୍ତା ଜଳ ।
ଦ୍ୱାଦଶ-ପାହାଡ଼ ଗିରି ମଲ୍ଲୀମାଳ କରି,
ହର୍ଷେ ତବ ସୁବିଶାଳ ବକ୍ଷେ ଦେଲା ଭରି ।
(୨)
ଗିରି ଉରସିଜ ବନ-କଣ୍ଟକ-ଲୋମଶ,
ଅବନୀର ବିଳାସରେ ନ ହେଲ କାତର,
ଭାବିଲ କଣ୍ଟକନାଡ଼େ ଫୁଟେ ତାମରସ,
ତାହା ସିନା କମଳାର ଚିର ପ୍ରିୟ ଘର ।
ଦ୍ୱିରଦ ଗର୍ଜନ, ଭୀମ ଉରଗ ତର୍ଜନ,
ଭୀତି ଦେଇ ନ ପାରିଲେ ହୃଦୟେ ତୁମ୍ଭର,
ଦେଖିଲ କେବଳ ତାଙ୍କ ମସ୍ତକ ରତନ
ରାଜଲକ୍ଷ୍ମୀ ଭୂଷଣେ ଯା ହୁଏ ମନୋହର ।
ବ୍ୟାଘ୍ରନାଦ ଶୁଣି କଲ ମନରେ ବିଚାର,
ଅଭିଷେକେ ହେବ ତାର ଚର୍ମ ଉପଚାର ।
(୩)
ସୁକାନ୍ତିତନୟା ତୀରେ ରମ୍ୟ ତରୁତଳେ,
ଦ୍ୱିରଦ-ରଦନ-ଶୁଭ୍ର ବାଲିବେଦୀ ବକ୍ଷେ,
ସିଂହାସନ କରି ଶୁଭ୍ର କୁସୁମପଟଳେ,
ବସାଇ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ବନଦେବତା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷେ ।
ଆଦ୍ୟ ଅଭିଷେକ ବିଧି କଲେ ସମ୍ପାଦନ,
ଆଣି ରାମ-ପାଦ-ପଦ୍ମ-ରଜ-ପୂତ-ନୀର,
(ଗର୍ଭ ଯା’ର ହୀରକର ଜନମସଦନ)
କୁସୁମପଟଳେ ମଣ୍ଡିଦେଲେ ତବ ଶିର ।
ଭାଗ୍ୟଦେବୀ ସମଲାଈ ରୂପେ ହସି ହସି,
ସ୍ୱହସ୍ତେ ଧରାଇଦେଲେ ଅରିଞ୍ଜୟ-ଅସି ।
(୪)
ଦେଖୁଁ ଦେଖୁଁ ଚଉଦିଗୁ କ୍ରମେ କ୍ରମେ ଆସି,
ନୃପତିମଣ୍ଡଳ ତବ ହେଲେ ପାର୍ଶ୍ୱଚର
ଦିଶିଲା ମୂରତି ତୁମ୍ଭ ପ୍ରତୀଭା ପ୍ରକାଶି,
ରକ୍ଷଗଣ ମଧ୍ୟେ ଯଥା ପୂର୍ଣ୍ଣ ସୁଧାକର ।
ବାମଭାଗେ ବିରାଜିଲେ କମଳକୁମାରୀ,
ଗାଙ୍ଗପୁର ରାଜସୁତା ରୋହିଣୀ ସଦୃଶା;
ତାଙ୍କ ପାଶେ ମୁକ୍ତାଦେଈ ପୁଷ୍ପସୁକୁମାରୀ,
ଶ୍ରୀ ସମୀପେ ଗୀଃ ସ୍ୱରୂପ ଇନ୍ଦୀବରଦୃଶା ।
ଶ୍ୱେତଛତ୍ର ବିଶୋଭିଲା ମସ୍ତକ ଉପରେ,
ଗିରିଶରେ ଶରଦର ଜଳଦରୂପରେ ।
(୫)
ଦେଖୁଁ ବାଲିବେଦୀ ହେଲା ଗଜଦନ୍ତମୟ,
ପୁଷ୍ପସିଂହାସନ ହେଲା ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣସିଂହାସନ,
ରତ୍ନ ହେଲେ କିରୀଟର କୁସୁମନିଚୟ,
ଦଶଦିଗ ଆଲୋକିଲା ଖଡ୍ଗର କିରଣ ।
ରାଜଲକ୍ଷ୍ମୀ ଜୟଲକ୍ଷ୍ମୀ ନ କରନ୍ତି ମନ,
କେତେବେଳେ ଛାଡ଼ିବାକୁ ତୁମ୍ଭର ନିକଟ,
କୀର୍ତ୍ତିଶ୍ୱରୀ ସେହିପରି ହୋଇ ସୁପ୍ରସନ୍ନ,
ଚଉଦିଗେ କରୁଥାନ୍ତି ମହିମା ପ୍ରକଟ ।
ତାଙ୍କଠାରେ ହୋଇଥାଅ ସମର୍ପିତ ପ୍ରାଣ,
ତେଣୁ ବୃଦ୍ଧି କରୁଥାନ୍ତି ତୁମ୍ଭର ସମ୍ମାନ ।
(୬)
ଯେତେବେଳେ ଭାରତର ଯବନଦହନେ
ସନ୍ତାପିତ ହେଉଥିଲେ ପ୍ରକୃତି ସକଳ,
ସୁଖ-ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉଇଁ ତୁମ୍ଭେ ଏ ରାଜ୍ୟ-ଗଗନେ
ବିକଶାଉଥିଲ ରମ୍ୟ ଶାନ୍ତି-ଶତଦଳ ।
ହଂସରୂପେ ଆସି ତହିଁ ବିବୁଧମଣ୍ଡଳ,
ସୁଖେ ତୁମ୍ଭ ତଳେ କଲେ ବାସ ବିଚରଣ,
ନିଜ ନିଜ ଅଭିଳାଷମତେ ପାଇ ଫଳ,
ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଗମିବାକୁ କଲେ ନାହିଁ ମନ ।
ଦୁରାଚାରୀ ଯବନର ଅପମିତ୍ର ନାମ,
ନ ପାରିଲା ସ୍ପର୍ଶକରି ଏ ପବିତ୍ର ଧାମ ।
•••