ଓଡ଼ିଶା ରାଜନୀତିର ଇତିହାସ/ସପ୍ତମ ରାଜ୍ୟ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ଓ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଆସନରେ ନୀଳମଣି ରାଉତରାୟ
| ←ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଆସନରେ ନନ୍ଦିନୀ ଦେବୀ ଓ ୧୯୭୪ର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ନିର୍ବାଚନ | ଓଡ଼ିଶା ରାଜନୀତିର ଇତିହାସ (୨୦୧୩) ଲେଖକ/କବି: ସପ୍ତମ ରାଜ୍ୟ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ଓ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଆସନରେ ନୀଳମଣି ରାଉତରାୟ |
ଓଡ଼ିଶାରେ ସ୍ଥାୟୀ ସରକାର ଓ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଆସନରେ ଜାନକୀ ବଲ୍ଲଭ ପଟ୍ଟନାୟକ→ |
ସାରା ଦେଶରେ ୧୯୭୧ ମସିହାରେ ଲୋକସଭାପାଇଁ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ଲୋକସଭା ୧୯୭୬ରେ ହେବା କଥା । କିନ୍ତୁ ୧୯୭୫ରେ ଦେଶରେ ଜରୁରିକାଳୀନ ଅବସ୍ଥା ଜାରୀ ହେବାରୁ ଏହି ନିର୍ବାଚନକୁ ଦୁଇ ଦୁଇ ଥର ଗଡାଇ ଦିଆଗଲା । ଏହା ଦ୍ୱାରା ବି ୧୯୭୮ ମସିହାରେ ଲୋକସଭାପାଇଁ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନ ହେବା କଥା । କିନ୍ତୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଏହି ଲୋକସଭା ଭାଙ୍ଗି ଦେଇ ଦୁଇ ମାସ ଭିତରେ ନିର୍ବାଚନ କରିବାପାଇଁ ୧୯୭୭ ମସିହା ଜାନୁଆରି ମାସରେ ଆଦେଶ ପ୍ରଦାନ କଲେ । ଫଳରେ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୬-୨୦ ତାରିଖ ମଧ୍ୟରେ ଲୋକସଭାପାଇଁ ଦେଶରେ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଲା । ଓଡ଼ିଶାରେ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୬ ତାରିଖରେ ନିର୍ବାଚନ ହେଲା । ଏହି ନିର୍ବାଚନରେ ସମସ୍ତ ଅଣ-କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଦଳଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ 'ଜନତା ଦଳ' ନାମରେ ଏକ ନୂତନ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଗଠିତ ହୋଇଥିବା କଥା ପୂର୍ବରୁ ଆଲୋଚନା ହୋଇସାରିଛି ।
ଏହି ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ଓଡ଼ିଶାରୁ ଜନତା ଦଳର ୧୬ଜଣ, କଂଗ୍ରେସ ଦଳର ୪ଜଣ ଓ ମାର୍କସବାଦୀ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟିର ଜଣେ ସଭ୍ୟ ନିର୍ବାଚିତ ହେଲେ ।
ଷଷ୍ଠ ଲୋକସଭା ସଦସ୍ୟ (୧୯୭୭) :
| ମୟୂରଭଞ୍ଜ | ଚନ୍ଦ୍ରମୋହନ ସିଂହ | ଜନତା |
| ବାଲେଶ୍ୱର | ସମରେନ୍ଦ୍ର କୁଣ୍ଡୁ | ଜନତା |
| ଭଦ୍ରକ | ବୈରାଗୀ ଜେନା | ଜନତା |
| ଯାଜପୁର | ରାମଚନ୍ଦ୍ର ମଲ୍ଲିକ | ଜନତା |
| କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା | ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକ | ଜନତା |
| କଟକ | ଶରତ କୁମାର କର | ଜନତା |
| ଜଗତସିଂହପୁର | ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ କିଶୋର ବଳ | ଜନତା |
| ପୁରୀ | ପଦ୍ମଚରଣ ସାମନ୍ତସିଂହାର | ଜନତା |
| ଭୁବନେଶ୍ୱର | ଶିବାଜୀ ପଟ୍ଟନାୟକ | ମାର୍କସବାଦୀ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ |
| ଆସ୍କା | ରାମଚନ୍ଦ୍ର ରଥ | କଂଗ୍ରେସ |
| ବ୍ରହ୍ମପୁର | ଆର.ଜଗନ୍ନାଥ ରାଓ | କଂଗ୍ରେସ |
| କୋରାପୁଟ | ଗିରିଧର ଗମାଙ୍ଗ | କଂଗ୍ରେସ |
| ନବରଙ୍ଗପୁର | ଖଗପତି ପ୍ରଧାନୀ | କଂଗ୍ରେସ |
| କଳାହାଣ୍ଡି | ପ୍ରତାପ କେଶରୀ ଦେଓ | ସ୍ୱାଧୀନ |
| ଫୁଲବାଣୀ | ଶ୍ରୀବତ୍ସ ଦିଗାଲ | ଜନତା |
| ବଲାଙ୍ଗୀର | ଅଇଁଠୁ ସାହୁ | ଜନତା |
| ସମ୍ବଲପୁର | ଗଣନାଥ ପ୍ରଧାନ | ଜନତା |
| ଦେବଗଡ଼ | ପବିତ୍ର ମୋହନ ପ୍ରଧାନ | ଜନତା |
| ଢେଙ୍କାନାଳ | ଦେବେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ଶତପଥୀ | ଜନତା |
| ସୁନ୍ଦରଗଡ଼ | ଦେବାନନ୍ଦ ଅମାତ | ଜନତା |
| କେନ୍ଦୁଝର | ଗୋବିନ୍ଦ ମୁଣ୍ଡା | ଜନତା |
ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ସର୍ବଭାରତୀୟ ସ୍ତରରେ କଂଗ୍ରେସ ପରାଜିତ ହେଲା । ଜନତାଦଳ ସଂଖ୍ୟା ଗରିଷ୍ଠତା ହାସଲ କରି କେନ୍ଦ୍ରରେ ମୋରାଜୀ ଭାଇ ଦେଶାଈଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ମନ୍ତ୍ରି ମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କଲେ । ଏପରିକି ତତ୍ କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଇନ୍ଦିରାଗାନ୍ଧୀ ମଧ୍ୟ ରାଏବରେଲି ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀରୁ ସୋସାଲିଷ୍ଟ ନେତା ରାଜନାରାୟଣଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରାସ୍ତ ହେଲେ । ୧୯୭୭ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୧ ତାରିଖରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଇନ୍ଦିରାଗାନ୍ଧୀ ଦେଶରୁ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି ଉଠାଇ ଦେଇ ମାର୍ଚ୍ଚ- ୨୨ ତାରିଖରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଦରୁ ଇସ୍ତଫା
ପ୍ରଦାନ କଲେ । ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୪ ତାରିଖରେ କେନ୍ଦ୍ରରେ ପ୍ରଥମ ଅଣ-କଂଗ୍ରେସ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳ ଗଠନ ହେଲା । ମୋରାଜୀ ଦେଶାଇ ହେଲେ ଭାରତର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ।
କେନ୍ଦ୍ରରେ ନୂତନ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳରେ ସ୍ୱରାଷ୍ଟ୍ର ବିଭାଗ ଦାୟିତ୍ୱରେ ରହିଲେ ଚୌଧୁରୀ ଚରଣ ସିଂହ । ସେ ଘୋଷଣା କଲେ ଯେ, ଯେଉଁ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ପରାଜୟ ବରଣ କରିଛି ସେସବୁ ରାଜ୍ୟରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳର ଶାସନ କରିବାର ଅଧିକାର ନାହିିଁ । "ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ସେ ସେହିସବୁ ରାଜ୍ୟର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଚିଠି ଲେଖିଲେ, ସେମାନେ ଶୀଘ୍ର ଇସ୍ତଫା ଦେଇ ବିଧାନସଭା ଭାଙ୍ଗିଦେବା ନିମନ୍ତେ ସୁପାରିଶ କରନ୍ତୁ ।" ଏହି ସବୁ ରାଜ୍ୟ ହେଲା : ଓଡ଼ିଶା, ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ, ବିହାର, ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ, ରାଜସ୍ଥାନ, ହରିଆଣା, ପଞ୍ଜାବ ଓ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ । କେନ୍ଦ୍ର ସ୍ୱରାଷ୍ଟ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଏତାଦୃଶ ପତ୍ରରେ ଅସନ୍ତୋଷ ପ୍ରକାଶ କରି ଏହି ରାଜ୍ୟ ସରକାରମାନେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଅପିଲ କଲେ । ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ହାଇକୋର୍ଟରେ ଅନୁରୂପ ପିଟିସନ ଦାଖଲ କଲେ । ଏପ୍ରିଲ ୨୯ ତାରିଖରେ ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟ ଏହି ସବୁ ରାଜ୍ୟସରକାରମାନଙ୍କ ପିଟିସନକୁ ଖାରଜ କରିଦେଲେ । ଫଳରେ ଏହି ସବୁ ନଅଟି ରାଜ୍ୟର ସରକାରଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ରସରକାର ବରଖାସ୍ତ କରିଦେଲେ ।
ଓଡ଼ିଶାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଏହି ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ କଂଗ୍ରେସ ୪ଗୋଟି ଆସନ ପାଇଥିଲା ଓ କଳାହାଣ୍ଡି ଆସନରୁ କଳାହାଣ୍ଡି ରାଜା ପ୍ରତାପକେଶରୀ ଦେଓ କଂଗ୍ରେସ ସର୍ମନରେ ସ୍ୱାଧୀନ ପ୍ରାର୍ଥୀ ଭାବରେ ନିର୍ବାଚନ ଲଢ଼ି ବିଜୟୀ ହୋଇଥିଲେ । ଜନତାଦଳର ୧୬ଜଣ ସଭ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପାଞ୍ଚଜଣ
ଏମ୍.ଏଲ.ଏ ଥାଇ ଲୋକସଭାକୁ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେମାନେ ହେଲେ ଭଣ୍ଡାରୀ ପୋଖରୀ ବିଧାୟକ ବୈରାଗୀ ଜେନା, ରାଜନଗର ବିଧାୟକ ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକ; ପାଟଣାଗଡ଼ ବିଧାୟକ ଅଇଁଠୁ ସାହୁ; ବିଜେପୁର ବିଧାୟକ ଗଣନାଥ ପ୍ରଧାନ ଓ କେନ୍ଦୁଝର ବିଧାୟକ ଗୋବିନ୍ଦ ମୁଣ୍ଡା ଏହି ବିଧାୟକମାନେ କେଉଁ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀରୁ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ ତାହା ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ।
କେନ୍ଦ୍ରସରକାରଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି କ୍ରମେ ଓଡ଼ିଶାର କଂଗ୍ରେସ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳକୁ ଭାଙ୍ଗି ଦିଆଯାଇ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଶାସନ ଜାରି ହେଲା । ୧୯୭୭ ମସିହା ଜୁନ୍ମାସ ୧୦ତାରିଖରେ ଗୋଟିଏ ଦିନରେ ଓଡ଼ିଶାର ୧୪୭ଟି ଯାକ ବିଧାନସଭା ଆସନ ପାଇଁ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଲା । ଏହି ନିର୍ବାଚନରେ କେବଳ ୨୫ଟି ଆସନରେ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଦଳର ପ୍ରାର୍ଥୀ ଓ ୪ଟି ଆସନରେ ମାର୍କସବାଦୀ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପ୍ରାର୍ଥୀ ବ୍ୟତୀତ କଂଗ୍ରେସ ଓ ଜନତାଦଳ ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କ ଭିତରେ କୌଣସି ଅନ୍ୟ ଦଳୀୟ ପ୍ରାର୍ଥୀ ନଥିଲେ । ୨୮୨ଜଣ ସ୍ୱାଧୀନ ପ୍ରାର୍ଥୀ ନିର୍ବାଚନରେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲେ । ଏହି ନିର୍ବାଚନରେ ବିଭିନ୍ନ ଦଳରୁ ୧୭ଜଣ ମହିଳା ପ୍ରାର୍ଥୀ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରି ସେମାନଙ୍କ ଭିତରୁ ମାତ୍ର ସାତଜଣ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେମାନେ ହେଲେ: ସୁକିନ୍ଦା ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀରୁ ଆନନ୍ଦ ମଞ୍ଜରୀ ଦେବୀ (ଜନତା); ଆଠଗଡ଼ରୁ ରାସ ମଞ୍ଜରୀ ଦେବୀ (ଜନତା); ଖଲ୍ଲିକୋଟରୁ ସୁଜ୍ଞାନ କୁମାରୀ ଦେଓ (ଜନତା); ବ୍ରହ୍ମପୁରରୁ ରତ୍ନମଞ୍ଜରୀ ଦେବୀ (ସ୍ୱାଧୀନ), ଢେ଼ଙ୍କାନାଳରୁ ନନ୍ଦିନୀ ଶତପଥୀ (ଜନତା); ଝାରସୁଗୁଡାରୁ ସୈରୀନ୍ଦ୍ରୀ ନାୟକ (କଂଗ୍ରେସ), ଓ ପିପିଲିରୁ କିରଣ ଲେଖା ମହାନ୍ତି (ଜନତା) ।
ଏହି ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ଜନତାଦଳ ବିପୁଳ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ଲାଭ କରି ୧୪୭ରୁ ୧୧୦ଟି ଆସନ ଲାଭ କଲା । ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ-୨୬, କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି ଗୋଟିଏ, ମାର୍କ୍ସବାଦୀ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି ଗୋଟିଏ ଓ ନିର୍ଦ୍ଦଳୀୟ ବା ସ୍ୱାଧୀନ ସଦସ୍ୟମାନେ ନଅଗୋଟି ଆସନ ଲାଭ କଲେ । ଏ ବିଧାୟକମାନେ ଓ ସେମାନେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିବା ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀ ଗୁଡିକ ହେଲା:
ସପ୍ତମ ବିଧାନସଭା ସଦସ୍ୟ (୧୯୭୭) :
| କରଞ୍ଜିଆ | ରଘୁନାଥ ହେମ୍ବ୍ରମ୍ | ଜନତା | ||
| ଯଶୀପୁର | କାହ୍ନୁରାମ ହେମ୍ବ୍ରମ | ଜନତା |
| ବାହଲଦା | ସୁନାରାମ ସୋରେନ | ଜନତା |
| ରାଇରଙ୍ଗପୁର | ଅର୍ଜୁନ ମାଝି | ଜନତା |
| ବାଙ୍ଗିରିପୋଷି | ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ନାଏକ | ଜନତା |
| କୁଳିଅଣା | ନିରଞ୍ଜନ ହେମ୍ବ୍ରମ | ଜନତା |
| ବାରିପଦା | ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ଦାସ | କଂଗ୍ରେସ |
| ବୈସିଙ୍ଗା | ରାମଚନ୍ଦ୍ର କିସ୍କୁ | ଜନତା |
| ଖୁଣ୍ଟା | ରମେଶ ସୋରେନ | କଂଗ୍ରେସ |
| ଉଦଳା | ବୀରଭଦ୍ର ସିଂହ | ଜନତା |
| ଭୋଗରାଇ | ସୁଶାନ୍ତ ଚାନ୍ଦ | ଜନତା |
| ଜଳେଶ୍ୱର | ଗଦାଧର ଗିରି | ଜନତା |
| ବସ୍ତା | ମହେଶ୍ୱର ବାଗ୍ | ଜନତା |
| ବାଲେଶ୍ୱର | କାର୍ତ୍ତିକ ଚନ୍ଦ୍ର ରାଉତ | ଜନତା |
| ସୋରୋ | ହରପ୍ରସାଦ ମହାପାତ୍ର | ଜନତା |
| ସିମୂଳିଆ | ଗୋପୀନାଥ ଦାସ | ଜନତା |
| ନୀଳଗିରି | ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଚନ୍ଦ୍ର ମର୍ଦ୍ଦରାଜ ହରିଚନ୍ଦନ | ଜନତା |
| ଭଣ୍ଡାରିପୋଖରୀ | କପିଳ ଚରଣ ସେଠି | ଜନତା |
| ଭଦ୍ରକ | ରତ୍ନାକର ମହାନ୍ତି | ଜନତା |
| ଧାମନଗର | ହୃଦାନନ୍ଦ ମଲ୍ଲିକ | ଜନତା |
| ଚାନ୍ଦବାଲି | ଗଙ୍ଗାଧର ଦାସ | ଜନତା |
| ବାସୁଦେବପୁର | ନୀଳମଣି ରାଉତରାୟ | ଜନତା |
| ସୁକିନ୍ଦା | ଆନନ୍ଦ ମଞ୍ଜରୀ ଦେବୀ | ଜନତା |
| କୋରେଇ | ଅଶୋକ କୁମାର ଦାସ | ଜନତା |
| ଯାଜପୁର | ଜଗନ୍ନାଥ ମଲ୍ଲିକ | ଜନତା |
| ଧର୍ମଶାଳା | ରବି ଦାସ | ଜନତା |
| ବଡଚଣା | ମାନଗୋବିନ୍ଦ ସାମଲ | ଜନତା |
| ବରି-ଡେରାବିଶି | ଶ୍ରୀକାନ୍ତ କୁମାର ଜେନା | ଜନତା |
| ବିଂଝାରପୁର | ଶାନ୍ତନୁ କୁମାର ଦାସ | ଜନତା |
| ଆଳି | ଶରତ କୁମାର ଦେବ | ଜନତା |
| ପଟ୍ଟାମୁଣ୍ଡାଇ | ତାପସ କୁମାର ଦାସ | ଜନତା |
| ରାଜନଗର | ନଳୀନିକାନ୍ତ ମହାନ୍ତି | ଜନତା |
| କେନ୍ଦ୍ରାପଡା | ବେଦପ୍ରକାଶ ଅଗ୍ରଓ୍ୱାଲ | ଜନତା |
| ପାଟକୁରା | ପ୍ରହ୍ଲାଦ ମଲ୍ଲିକ | ଜନତା |
| ତିର୍ତ୍ତୋଲ | ପ୍ରତାପ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି | ଜନତା |
| ଏରସମା | ଦାମୋଦର ରାଉତ | ଜନତା |
| ବାଲିକୁଦା | ଉମେଶ ସ୍ୱାଇଁ | ଜନତା |
| ଜଗତସିଂହପୁର | କଣ୍ଡୁରୀ ଚରଣ ମଲ୍ଲିକ | ଜନତା |
| କିଶନନଗର | ବଟକୃଷ୍ଣ ଜେନା | ଜନତା |
| ମାହାଙ୍ଗା | ପ୍ରଦୀପ୍ତ କିଶୋର ଦାସ | ଜନତା |
| ସାଲେପୁର | ପଞ୍ଚାନନ କାନୁନ୍ଗୋ | ଜନତା |
| ଗୋବିନ୍ଦପୁର | ସଂଗ୍ରାମ କେଶରୀ ମହାପାତ୍ର | ଜନତା |
| କଟକସଦର | ବିଶ୍ୱନାଥ ପଣ୍ଡିତ | ଜନତା |
| କଟକ ସହର | ରାଜକିଶୋର ରାମ | ଜନତା |
| ଚୌଦ୍ୱାର | ଯୋଗେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ରାଉତ | ଜନତା |
| ଆଠଗଡ | ରାମମଞ୍ଜରୀ ଦେବୀ | ଜନତା |
| ବଡ଼ମ୍ବା | ରାଜା ସାହେବ ତ୍ରିଲୋଚନ ସିଂହଦେଓ | ସ୍ୱାଧୀନ |
| ବାଲିପାଟଣା | ଗୋପୀନାଥ ଭୋଇ | ଜନତା |
| ଭୁବନେଶ୍ୱର | ସତ୍ୟପ୍ରିୟ ମହାନ୍ତି | ଜନତା |
| ଜଟଣୀ | ସୁରେଶ କୁମାର ରାଉତରାୟ | ଜନତା |
| ପିପିଲି | କିରଣ ଲେଖା ମହାନ୍ତି | ଜନତା |
| ନିମାପଡ଼ା | ଗୋବିନ୍ଦ ସେଠି | ଜନତା |
| ସତ୍ୟବାଦୀ | ସୁରେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ନାୟକ | ଜନତା |
| କାକଟପୁର | ଚନ୍ଦ୍ରମାଧବ ମିଶ୍ର | ଜନତା |
| ପୁରୀ | ବ୍ରଜକିଶୋର ତ୍ରିପାଠୀ | ଜନତା |
| ବହ୍ମଗିରି | ଅଜୟ କୁମାର ଜେନା | ଜନତା |
| ଚିଲିକା | ବିଶ୍ୱଭୂଷଣ ହରିଚନ୍ଦନ | ଜନତା |
| ଖୋର୍ଦ୍ଧା | ସୁଦର୍ଶନ ମହାନ୍ତି | ଜନତା |
| ବେଗୁନିଆ | ଚିନ୍ତାମଣି ପାଣିଗ୍ରାହୀ | କଂଗ୍ରେସ |
| ରଣପୁର | ରମେଶଚନ୍ଦ୍ର ପଣ୍ଡା | ଉଦାହରଣ |
| ନୟାଗଡ଼ | ଭାଗବତ ବେହେରା | ଜନତା |
| ଖଣ୍ଡପଡ଼ା | ସତ୍ୟସୁନ୍ଦର ମିଶ୍ର | ସ୍ୱାଧୀନ |
| ଦଶପଲ୍ଲା | ହରିହର କରଣ | କଂଗ୍ରେସ |
| ଜଗନ୍ନାଥ ପ୍ରସାଦ | ଉଦୟ ନାଥ ନାୟକ | ଜନତା |
| ଭଞ୍ଜନଗର | କାମି ସୁବାରାଓ ପୃଷ୍ଟି | ଜନତା |
| ସୋରୋଡା | ଅନନ୍ତ ନାରାୟଣ ସିଂହଦେଓ | ଜନତା |
| ଆସ୍କା | ହରିହର ସ୍ୱାଇଁ | ଜନତା |
| କବିସୂର୍ଯ୍ୟନଗର | ତାରିଣୀ ପଟ୍ଟନାୟକ | ଜନତା |
| କୋଦଳା | ରାମକୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ | ଜନତା |
| ଖଲିକୋଟ | ଭି. ସୁଜ୍ଞାନ କୁମାରୀ ଦେଓ | ଜନତା |
| ଛତ୍ରପୁର | ବିଶ୍ୱନାଥ ସାହୁ | କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ |
| ହିଞ୍ଜିଳି | ବୃନ୍ଦାବନ ନାୟକ | କଂଗ୍ରେସ |
| ଗୋପାଳପୁର | ଘନଶ୍ୟାମ ବେହେରା | କଂଗ୍ରେସ |
| ବ୍ରହ୍ମପୁର | ରତ୍ନମଞ୍ଜରୀ ଦେବୀ | ସ୍ୱାଧୀନ |
| ଚିକିଟି | ଜଗନ୍ନାଥ ପତି | ଜନତା |
| ମୋହନା | ଉଦୟ ନାରାୟଣ ଦେବ | ସ୍ୱାଧୀନ |
| ରାମଗିରି | ଗୋରାସାଙ୍ଗ ଶବର | କଂଗ୍ରେସ |
| ପାରଳାଖେମଣ୍ଡି | ବିଜୟ କୁମାର ଜେନା | ସ୍ୱାଧୀନ |
| ଗୁଣୁପୁର | ଭାଗୀରଥି ଗମାଙ୍ଗ | ଉଦାହରଣ |
| ବିଷମକଟକ | ଡମ୍ବରୁଧର ଉଲାକା | କଂଗ୍ରେସ |
| ରାୟଗଡ଼ା | ଉଲାକା ରାମଚନ୍ଦ୍ର | କଂଗ୍ରେସ |
| ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁର | ଅଖିଳ ସାଉଣ୍ଟା | ଜନତା |
| ପଟାଙ୍ଗୀ | ଜୟରାମ ପାଙ୍ଗୀ | ଜନତା |
| କୋରାପୁଟ | ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ର ବକ୍ସି ପାତ୍ର | ଜନତା |
| ମାଲକାନାଗିରି | ନାକା କାନାୟା | ଜନତା |
| ଚିତ୍ରକୋଣ୍ଡା | ପ୍ରହ୍ଲାଦ ଦୋରା | ଜନତା |
| କୋରାପୁଟ | ବାସୁଦେବ ମାଝି | କଂଗ୍ରେସ |
| ଜୟପୁର | ରଘୁନାଥ ପଟ୍ଟନାୟକ | କଂଗ୍ରେସ |
| ନବରଙ୍ଗପୁର | ହବିବୁଲା ଖାଁ | କଂଗ୍ରେସ |
| କୋଡ଼ିଙ୍ଗା | ସମ୍ଭାରୁ ମାଝି | କଂଗ୍ରେସ |
| ଡାବୁଗାଁ | ଶ୍ୟାମଘନ ମାଝି | ଜନତା |
| ଉମରକୋଟ | ରବି ସିଂହ ମାଝି | ଜନତା |
| ନୂଆପଡ଼ା | ଘାସିରାମ ମାଝି | ଜନତା |
| ଖଡିଆଳ | କପିଳ ନାରାୟଣ ତିଓ୍ୱାରୀ | ସ୍ୱାଧୀନ |
| ଧରମଗଡ | ଗଜାନନ ନାୟକ | କଂଗ୍ରେସ |
| କୋକସରା | ରାସବିହାରୀ ବେହେରା | କଂଗ୍ରେସ |
| ଜୁନାଗଡ | ମହେଶ୍ୱର ବରାଡ଼ | କଂଗ୍ରେସ |
| ଭବାନିପାଟଣା | ଦୟାନିଧି ନାୟକ | କଂଗ୍ରେସ |
| ନରଲା | ତେଜରାଜ ମାଝି | କଂଗ୍ରେସ |
| କେସିଙ୍ଗା | ନଗେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ଚୌଧୁରୀ | ଜନତା ଦଳ |
| ବାଲିଗୁଡା | ସଦାନନ୍ଦ କଅଁର | ସ୍ୱାଧୀନ |
| ଜି. ଉଦୟଗିରି | ରଞ୍ଜିତ କୁମାର ପ୍ରଧାନ | ଜନତା ଦଳ |
| ଫୁଲବାଣୀ | ପ୍ରହ୍ଲାଦ ବେହେରା | ଜନତା ଦଳ |
| ବୌଦ୍ଧ | ନଟବର ପ୍ରଧାନ | ଜନତା ଦଳ |
| ଟିଟିଲାଗଡ | ଲଳିତ ମୋହନ ଗାନ୍ଧୀ | କଂଗ୍ରେସ |
| କଣ୍ଟାବାଞ୍ଜି | ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ପାଲ | କଂଗ୍ରେସ |
| ପାଟନାଗଡ | ବିବେକାନନ୍ଦ ମେହେର | ଜନତା ଦଳ |
| ସଇଁତଳା | ସୁବାସ ଚନ୍ଦ୍ର ବାଗ | ଜନତା ଦଳ |
| ଲୁଇସିଙ୍ଗା | ରାମପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର | ଜନତା ଦଳ |
| ବଲାଙ୍ଗୀର | ମୁରଲୀଧର ଗୁରୁ | ଜନତା ଦଳ |
| ସୋନପୁର | ଦେବରାଜ ସେଠ | ଜନତା ଦଳ |
| ବିନିକା | ପରୀକ୍ଷିତ କରଣ | ସ୍ୱାଧୀନ |
| ବୀର ମହାରାଜପୁର | ସୁରେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଧାନ | ଜନତା ଦଳ |
| ଆଠମଲ୍ଲିକ | ବାଳକୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ | ଜନତା ଦଳ |
| ଅନୁଗୁଳ | ଅଦ୍ୱୈତ ପ୍ରସାଦ ସିଂହ | ଜନତା ଦଳ |
| ହିନ୍ଦୋଳ | ତ୍ରିନାଥ ନାୟକ | ଜନତା ଦଳ |
| ଢେ଼ଙ୍କାନାଳ | ନନ୍ଦିନୀ ଶତପଥୀ | ଜନତା ଦଳ |
| ଗଁଦିଆ | ହଳଧର ମିଶ୍ର | ଜନତା ଦଳ |
| କାମାକ୍ଷାନଗର | ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ | ଜନତା ଦଳ |
| ପାଲଲହଡା | ଧରଣୀଧର ପ୍ରଧାନ | ସ୍ୱାଧୀନ |
| ତାଳଚେର | ବୃନ୍ଦାବନ ବେହେରା | ଜନତା ଦଳ |
| ପଦ୍ମପୁର | ବୀର ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ସିଂହ ବରିହା | ଜନତା ଦଳ |
| ମେଳଚ୍ଛାମୁଣ୍ଡା | ବୀରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ସାହୁ | ଜନତା ଦଳ |
| ବିଜିପୁର | ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ଗଡତିଆ | ଜନତା ଦଳ |
| ଭଟ୍ଲି | ବିମ୍ବାଧର କୁଅଁର | ଜନତା ଦଳ |
| ବରଗଡ | ନବୀନ କୁମାର ପ୍ରଧାନ | ଜନତା ଦଳ |
| ସମ୍ବଲପୁର | ଝସ କେତନ ସାହୁ | ଜନତା ଦଳ |
| ବ୍ରଜରାଜନଗର | ଉପେନ୍ଦ୍ର ଦୀକ୍ଷିତ | କଂଗ୍ରେସ |
| ଝାରସୁଗୁଡା | ସୈରିନ୍ଦ୍ରୀ ନାୟକ | କଂଗ୍ରେସ |
| ଲାଇକେରା | ରାମେଶ୍ୱର ସିଂହନାୟକ | ଜନତା ଦଳ |
| କୁଚିଣ୍ଡା | ଜଗତେଶ୍ୱର ମିର୍ଦ୍ଧା | କଂଗ୍ରେସ |
| ରେଢ଼ାଖୋଲ | ବସନ୍ତ କୁମାର ମହାନନ୍ଦ | ଜନତା ଦଳ |
| ଦେବଗଡ | ଭାନୁଗଙ୍ଗ ତ୍ରିଭୁବନ ଦେଓ | ଜନତା ଦଳ |
| ସୁନ୍ଦରଗଡ | କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ର ପଟେଲ | କଂଗ୍ରେସ |
| ତଲସରା | ଇଗ୍ନେସ ମାଝି | ଜନତା ଦଳ |
| ରାଜଗାଙ୍ଗପୁର | ବ୍ରଜମୋହନ କିଶାନ | ଜନତା ଦଳ |
| ବୀରମିତ୍ରପୁର | ପ୍ରେମଚାନ୍ଦ ଭଗତ୍ | ଜନତା ଦଳ |
| ରାଉଲକେଲା | ବ୍ରଜକିଶୋର ମହାନ୍ତି | ଜନତା ଦଳ |
| ରଘୁନାଥ ପାଲି | ରବି ଦେହୁରି | ଜନତା ଦଳ |
| ବଣାଇ | ହେମନ୍ତ କୁମାର ସିଂହଦଣ୍ଡପାଟ | ଜନତା ଦଳ |
| ଚମ୍ପୁଆ | ସହରାଇ ଓରାମ | ଜନତା ଦଳ |
| ପାଟନା | ମହେଶ୍ୱର ମାଝି | ଜନତା ଦଳ |
| କେନ୍ଦୁଝର | କୁମର ମାଝି | ଜନତା ଦଳ |
| ତେଲକୋଇ | ନୀଳାଦ୍ରି ନାଏକ | ଜନତା ଦଳ |
| ରାମଚନ୍ଦ୍ରପୁର | କ୍ଷୀରୋଦ ପ୍ରସାଦ ସ୍ୱାଇଁ | ଜନତା ଦଳ |
| ଆନନ୍ଦପୁର | ମକର ସେଠି | ଜନତା ଦଳ |
ଜନତା ବିଧାୟକ ଦଳର ନେତା ଭାବରେ ନୀଳମଣି ରାଉତରାୟ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ ୧୯୭୭ ଜୁନ ୨୬ ତାରିଖ ଦିନ ଶପଥ ଗ୍ରହଣ କଲେ । ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ମିଶାଇ ଏକ ପନ୍ଦର ଜଣିଆ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳ ମଧ୍ୟ ସେହି ଦିନ ଶପଥ ଗ୍ରହଣ କଲେ । ଏହି ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ମିଶାଇ ନ'ଜଣ କ୍ୟାବିନେଟ ଓ ଅନ୍ୟ ଛ'ଜଣ ରାଷ୍ଟ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ରହିଲେ । ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳ ହର ଚରଣ ସିଂହବ୍ରାର ଏହି ମନ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଶପଥପାଠ କରାଇଲେ । ସେହି ମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ସେମାନଙ୍କର ବିଭାଗ ଗୁଡିକ ହେଲା:
କ୍ୟାବିନେଟ ମନ୍ତ୍ରୀ :
| ନୀଳମଣି ରାଉତରାୟ | : | ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ପଲଟିକାଲ ଆଣ୍ଡ ସର୍ଭିସେସ୍, ଯୋଜନା ଓ |
| ସମନ୍ୱୟ ଓ ସ୍ୱରାଷ୍ଟ୍ର ବିଭାଗ ମନ୍ତ୍ରୀ |
| ପ୍ରତାପ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି | : | ରାଜସ୍ୱ, ଶକ୍ତି ଗୋଷ୍ଠୀ ଉନ୍ନୟନ ଓ ସମାଜ ସେବା, |
| ଉଠାଜଳସେଚନ, ବାଣିଜ୍ୟ | ||
| ପ୍ରହ୍ଲାଦ ମଲ୍ଲିକ | : | କୃଷି ଓ ସମବାୟ, ଆଦିବାସୀ ଓ ଗ୍ରାମମଙ୍ଗଳ |
| ପ୍ରଦୀପ୍ତ କିଶୋର ଦାସ | : | ଶିକ୍ଷା ଓ ଯୁବମଙ୍ଗଳ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ପରିବାର କଲ୍ୟାଣ |
| ଡକ୍ଟର ରାମପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର | : | ଅର୍ଥ, ପଶୁପାଳନ |
| ନଟବର ପ୍ରଧାନ | : | ପୂର୍ତ୍ତ, ଜଙ୍ଗଲ ଓ ମତ୍ସ୍ୟ ଏବଂ ପରିବହନ |
| ବିଶ୍ୱଭୂଷଣ ହରିଚନ୍ଦନ | : | ଖାଦ୍ୟ, ଯୋଗାଣ, ଆଇନ, ଶ୍ରମ, ନିଯୁକ୍ତି ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ |
| ବ୍ୟାପାର | ||
| ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ର ବକ୍ସିପାତ୍ର | : | ଶିଳ୍ପ, ଖଣି ଓ ଭୂତତ୍ତ୍ୱ, ଗ୍ରାମଉନ୍ନୟନ, ପର୍ଯ୍ୟଟନ |
| ଝସ କେତନ ସାହୁ | : | ସହରାଞ୍ଚଳ ଉନ୍ନୟନ, ଅବକାରୀ |
ରାଷ୍ଟ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ :
| ବୀରଭଦ୍ର ସିଂହ | : | ଆଦିବାସୀ ଓ ଗ୍ରାମମଙ୍ଗଳ |
| ଘାସିରାମ ମାଝି | : | ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ପଶୁପାଳନ |
| ଅଦୈତ ପ୍ରସାଦ ସିଂହ | : | ଗୋଷ୍ଠୀ ଉନ୍ନୟନ ଓ ସମାଜମଙ୍ଗଳ, ସମବାୟ, ଲୋକସଂପର୍କ |
| ସହରାଇ ଓରାମ | : | ଗ୍ରାମ ଉନ୍ନୟନ, ମତ୍ସ୍ୟ |
| ଇଗ୍ନେସ ମାଝି | : | ଆଇନ, ଶ୍ରମ, ନିଯୁକ୍ତି ଓ ଗୃହ ନିର୍ମାଣ |
| ହରିହର ସ୍ୱାଇଁ | : | ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ପରିବହନ, ଜେଲ |
କଂଗ୍ରେସ ବିଧାୟକ ଦଳ ନେତା ଭାବରେ ଚିନ୍ତାମଣି ପାଣିଗ୍ରାହୀ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇ ବିରୋଧିଦଳର ନେତା ପଦ ଗ୍ରହଣ କଲେ । ସପ୍ତମ ବିଧାନସଭାର ଏହି ନବନିର୍ବାଚିତ ସଦସ୍ୟମାନେ ୧୯୭୭ ମସିହା ଜୁନ୍ ୨୯ ତାରିଖ ଦିନ ଶପଥ ଗ୍ରହଣ କଲେ । ସତ୍ୟପ୍ରିୟ ମହାନ୍ତି ଓ ସୁରେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ନାୟକ ଯଥାକ୍ରମେ ବାଚସ୍ପତି ଓ ଉପବାଚସ୍ପତି ଭାବରେ ନିର୍ବାଚିତ ହେଲେ ।
ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ବିଭାଜନ:
୧୯୭୮ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଦ୍ୱିତୀୟ ଥରପାଇଁ ବିଭାଜିତ ହେଲା । ଇନ୍ଦିରାଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପରିଚାଳିତ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ କଂଗ୍ରେସ (ଆଇ) ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇ 'ହାତ' ଚିହ୍ନ ନିର୍ବାଚନ ସଂକେତ ଲାଭ କଲା । ସଂଜୀବ ରେଡିଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପରିଚାଳିତ କଂଗ୍ରେସ 'ଗାଈ-ବାଛୁରୀ' ଚିହ୍ନକୁ ନିର୍ବାଚନ ସଂକେତ ଭାବରେ ବଜାୟ ରଖିଲା । ଓଡ଼ିଶା ବିଧାନ ସଭାରେ ଥିବା ୨୬ଜଣ କଂଗ୍ରେସ ବିଧାୟକଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୧୫ଜଣ କଂଗ୍ରେସ (ଆଇ) ଦଳକୁ ସମର୍ଥନ କରି କଂଗ୍ରେସ (ଆଇ)ର ବିଧାୟକ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହେଲେ । ୨୦.୨.୧୯୭୮ ତାରିଖରେ ଏହି ଦଳର ନେତା ବୃନ୍ଦାବନ ନାୟକ ବିରୋଧୀ ଦଳର ନେତା ଭାବରେ ମାନ୍ୟତା ଲାଭ କଲେ । ଅନ୍ୟ ୧୧ଜଣ କଂଗ୍ରେସ ବିଧାୟକ କଂଗ୍ରେସ (ୟୁ)ର ବିଧାୟକ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହେଲେ । କାରଣ ଦେବରାଜ ଅର୍ସ ଥିଲେ ଏହି କଂଗ୍ରେସ ଗୋଷ୍ଠୀର ସଭାପତି । ପରେ ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ କଂଗ୍ରେସ (ୟୁ) ଦଳ ପୂରାପୂରି ଜନତା ଦଳରେ ମିଶି ଯାଇଥିଲା, ଫଳରେ ଇନ୍ଦିରାଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପରିଚାଳିତ କଂଗ୍ରେସ (ଆଇ) ପ୍ରକୃତ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଭାବରେ ସ୍ୱୀକୃତି ଲାଭ କଲା । ଏହି ଦଳକୁ ଗାଈ-ବାଛୁରୀ ନିର୍ବାଚନ ସଙ୍କେତ ମିଳିଲା । କିନ୍ତୁ ଦଳ ତାହାକୁ ଗ୍ରହଣ ନକରି ପୂର୍ବରୁ ପାଇଥିବା ସେହି 'ହାତ' ଚିହ୍ନକୁ ଦଳର ନିର୍ବାଚନ ସଙ୍କେତ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିନେଲା । ଆଜିଯାଏଁ ବି 'ହାତ' ଚିହ୍ନ ଦଳର ନିର୍ବାଚନ ସଂକେତ ହୋଇ ରହିଛି ।
ଜନତା ଦଳର ବିଭାଜନ, ଦେଶାଇଙ୍କ ଇସ୍ତଫା :
ଚାରୋଟି ଅଣ-କଂଗ୍ରେସ ଓ ଅଣ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଦଳର ସଭ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ଜନତା ଦଳରେ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ କନ୍ଦଳ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଲା । ତା'ଭିତରେ ଚରଣ ସିଂହଙ୍କର ଇଚ୍ଛା, କେମିତି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହେବେ! ଫଳରେ ସେ ଜନତା ଦଳର କେତେଜଣ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସହାୟତାରେ ନିଜର ଆଶାକୁ ଚରିତାର୍ଥ କରିବାପାଇଁ ଲାଗିପଡିଲେ । ତାଙ୍କୁ ସହଯୋଗ କଲେ ରାଜନାରାୟଣ । ପ୍ରାୟତଃ ଚରଣ ସିଂହ ଓ ରାଜନାରାୟଣଙ୍କ ସରକାର ବିରୋଧୀ ବିବୃତିରେ ମୋରାରଜୀ ଦେଶାଇ ଅତିଷ୍ଠ ହୋଇ ପଡିଲେ । ଫଳରେ ସେ ଚରଣ ସିଂହ ଓ ରାଜନାରାୟଣଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳରୁ ବରଖାସ୍ତ କରିଦେଲେ । ପୁଣି ଛ'ମାସ ପରେ ୧୯୭୯ ଜାନୁଆରି ମାସରେ ଚରଣ ସିଂହଙ୍କୁ କ୍ୟାବିନେଟକୁ ଫେରାଇ ଆଣି ସ୍ୱରାଷ୍ଟ୍ର ବିଭାଗ ବଦଳରେ ଅର୍ଥ ବିଭାଗ ଦାୟିତ୍ୱରେ ରଖିଲେ । କିନ୍ତୁ ରାଜନାରାୟଣଙ୍କୁ କ୍ୟାବିନେଟରେ ଆଉ ଗ୍ରହଣ କଲେ ନାହିିଁ । ଫଳରେ ରାଜନାରାୟଣ ଜନତା (ଏସ୍) ନାମରେ ଏକ ନୂଆ ଦଳ ଗଠନ କଲେ । ଏହି ଦଳରେ ଓଡ଼ିଶାର ରବି ରାୟ ଓ ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ସମେତ ଚରଣ ସିଂହ ଓ ବହୁ ଗୁଣା ଆଦି ନେତାମାନେ ଯୋଗଦାନ କଲେ । ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳର ପତନ ନିଶ୍ଚିତ ଜାଣି ମୋରାରଜୀ ଦେଶାଇ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳରୁ ଇସ୍ତଫା ପ୍ରଦାନ କଲେ । ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳର ଇସ୍ତଫା ଗ୍ରହଣ କରିନେଲେ । ବିକଳ୍ପ ସରକାର ଗଠନ କରିବାପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବିରୋଧୀ ଦଳର ନେତା ଓ୍ୱାଇ.ଭି.ଚୌହାନଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କଲେ । କିନ୍ତୁ ଚୌହାନ ଅକ୍ଷମତା ପ୍ରକାଶ କରିବାରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଚୌଧୁରୀ ଚରଣ ସିଂହଙ୍କୁ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କରିବା ନିମନ୍ତେ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କଲେ । ଚୌଧୁରୀ ଚରଣ ସିଂହ କଂଗ୍ରେସ ଦଳର ସମର୍ଥନରେ ୧୯୭୯ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୨୮ ତାରିଖରେ କେନ୍ଦ୍ରରେ ନୂତନ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କଲେ । ଏହି ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳରେ ଓଡ଼ିଶାର ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକ ଓ ରବି ରାୟ ମଧ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଲେ ।
ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିର୍ଦେଶ କ୍ରମେ ଚରଣ ସିଂହ ଏକମାସ ଭିତରେ ଲୋକସଭାରେ ଆସ୍ଥା ପ୍ରକଟ କରିବା ପୂର୍ବରୁ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ତାଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳରୁ ସମର୍ଥନ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରି ନେଲେ । ଫଳରେ ଚରଣ ସିଂହ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟରେ ବସିପାରିଲେ ନାହିିଁ । ତାଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳ ଭାଙ୍ଗିଗଲା । ମାତ୍ର ୨୨ଦିନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଦବୀରେ ସେ ରହିଥିଲେ । ଏହା ପରେ ୧୯୭୯ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୨୦ ତାରିଖ ଦିନ ଦେଶରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଶାସନ ଜାରି ହେଲା ।
ଓଡ଼ିଶା ଜନତା ଦଳରେ ବିଭାଜନ :
ଓଡ଼ିଶାରେ ଜନତା ଦଳ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭାଜିତ ହୋଇଗଲା । ଜନତା ବିଧାୟକ ଦଳର ୧୧୦ଜଣ ସଭ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୨୮ଜଣ ସଦସ୍ୟ ପ୍ରହ୍ଲାଦ ମଲ୍ଲିକଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ବାହାରି ଆସି ଜନତା ଦଳ (ଓ) ନାମରେ ପରିଚିତ ହେଲେ । ଅନ୍ୟ ବିଧାୟକ ଦଳର ସଭ୍ୟମାନେ ନୀଳମଣି ରାଉତରାୟଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପରିଚାଳିତ ହୋଇ ଜନତା ଦଳର ବିଧାୟକ ଭାବରେ ବିବେଚିତ ହେଲେ । ସେମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ହୋଇଗଲା ୮୨ । ଜନତା ଦଳ ବିଭାଜନ ପରେ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳପାଇଁ କୌଣସି ବିପଦ ଦେଖାଗଲା ନାହିିଁ । ଏହି ବିଭାଜନ ପରେ ୨୮ଜଣିଆ ଜନତା (ଓ) ବିଧାୟକ ଦଳର ନେତା ପ୍ରହ୍ଲାଦ ମଲ୍ଲିକ ୧୯୭୯ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ତିନି ତାରିଖ ଦିନ ବିରୋଧୀ ଦଳ ନେତା ଭାବରେ ସ୍ୱୀକୃତି ଲାଭ କଲେ ।
ରାଉତରାୟ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ସଂପ୍ରସାରିତ :
କୌଣସି କାରଣରୁ ଶ୍ରୀ ବିଶ୍ବଭୂଷଣ ହରିଚନ୍ଦନଙ୍କୁ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳରୁ ନିଲମ୍ବିତ କରାଗଲା । ସେହିପରି ପ୍ରହ୍ଲାଦ ମଲ୍ଲିକ ଦଳରୁ ବାହାରି ଯାଇ ନୂତନ ଜନତା ଦଳ (ଓ)ର ନେତୃତ୍ୱ ନେବାରୁ ସେ ମଧ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳରୁ ବହିଷ୍କୃତ ହେଲେ । ମନ୍ତ୍ରୀ ପ୍ରଦୀପ୍ତ କିଶୋର ଦାସ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳରୁ ଇସ୍ତଫା ପ୍ରଦାନ କଲେ । ଫଳରେ ତିନୋଟି କ୍ଯାବିନେଟ ମନ୍ତ୍ରୀ ପଦ ଖାଲିପଡିଲା । ଏଣୁ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ୧୯୭୯ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୫ ତାରିଖ ଦିନ ତାଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳର ସଂପ୍ରସାରଣ କଲେ । ଏହି ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳରେ ସେ ଚାରିଜଣ ନୂଆ କ୍ୟାବିନେଟ ମନ୍ତ୍ରୀ ନେଲେ । ସେମାନେ ହେଲେ ବୃନ୍ଦାବନ ନାୟକ, ଶରତ କୁମାର ଦେବ, ବେଦ ପ୍ରକାଶ ଅଗ୍ରୱାଲା ଓ ଜଗନ୍ନାଥ ମଲ୍ଲିକ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଦୁଇ ଜଣ ରାଷ୍ଟ୍ରମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ କ୍ୟାବିନେଟ ପାହ୍ୟାକୁ ଉନ୍ନୀତ କଲେ । ସେମାନେ ହେଲେ ଅଦୈତ ପ୍ରସାଦ ସିଂହ ଓ ଘାସିରାମ ମାଝି । ଫଳରେ କ୍ୟାବିନେଟ ମନ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ହେଲା ବାର ।
ଏହି ସଂପ୍ରସାରଣ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳରେ ନୂଆକରି ନ'ଜଣଙ୍କୁ ରାଷ୍ଟ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନୀଳମଣି ରାଉତ ରାୟ ଗ୍ରହଣ କଲେ । ସେମାନେ ହେଲେ, ରବି ସିଂହ ମାଝି, ଡାକ୍ତର ଦାମୋଦର ରାଉତ, କାଳିନ୍ଦୀ ଚରଣ ବେହେରା, ମହେଶ୍ୱର ବାଗ, ପ୍ରେମଚାନ୍ଦ ଭଗତ, ମୁରଲୀଧର ଗୁରୁ, ନବୀନ କୁମାର ପ୍ରଧାନ, ଶ୍ରୀକାନ୍ତ କୁମାର ଜେନା ଓ ରଘୁନାଥ ହେମ୍ର୍ୱମ । ଫଳରେ ରାଷ୍ଟ୍ରମନ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ହେଲା ତେର । ସମୁଦାୟ କ୍ୟାବିନେଟରେ ରହିଲେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ମିଶାଇ ପଚିଶଜଣ ମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ । ୧୯୮୦ ସପ୍ତମ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନ:
ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଜନତାଦଳ ବିଭାଜିତ ଥିବା ଅବସ୍ଥାରେ ଜାନୁଆରି ପ୍ରଥମ ସପ୍ତାହରେ ଦେଶରେ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବାପାଇଁ ଘୋଷଣା ହେଲା । ଫଳରେ ଜନତା ପାର୍ଟିରେ ଥିବା ପୂର୍ବତନ ଜନସଂଘ ଦଳର ସଭ୍ୟମାନେ ଅଲଗା ହୋଇଯାଇ ଭାରତୀୟ ଜନତା ପାର୍ଟି (ବିଜେପି) ନାମରେ ନୂତନ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଗଠନ କଲେ । ଅନ୍ୟମାନେ ଏକାଠି ହୋଇ (ଅଣ କଂଗ୍ରେସ ଓ ଅଣ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ) 'ଲୋକଦଳ' ନାମରେ ଅନ୍ୟ ଏକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଗଠନ କଲେ । ଭାରତୀୟ ଜନତା ପାର୍ଟିର ନିର୍ବାଚନ ସଂକେତ ହେଲା ପଦ୍ମଫୁଲ ଓ ଲୋକଦଳର ନିର୍ବାଚନ ସଂକେତ ହେଲା 'ମହିଳା' । ଚରଣ ସିଂହଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଗଠିତ ଜନତା ଦଳକୁ ଜନତା (ଏସ) ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା । ଏହି ଜନତା ଦଳକୁ ଲୋକଦଳ ନାମରେ ନାମିତ କରିବାପାଇଁ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନରଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା । ହେଲେ ଏଥିରେ କମିଶନର ରାଜି ହୋଇନଥିଲେ । ଫଳରେ ଲୋକଦଳ ପ୍ରାର୍ଥୀମାନେ ଜନତା (ଏସ)ର ନିର୍ବାଚନ ସଂକେତ 'ମହିଳା' ଚିହ୍ନରେ ନିର୍ବାଚନ ଲଢ଼ିିଥିଲେ ।
ଓଡ଼ିଶାର ସପ୍ତମ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ (ଇ) ୨୧ଟି ଆସନରୁ ୨୦ଟି ଆସନ ଲାଭ କଲା । କେବଳ କେନ୍ଦ୍ରାପଡା ଲୋକସଭା ଆସନରୁ ଲୋକଦଳ ପ୍ରାର୍ଥୀ ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇ ଆସିଲେ । ଓଡ଼ିଶାରୁ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିବା ଲୋକସଭା ସଦସ୍ୟମାନେ ହେଲେ
ସପ୍ତମ ଲୋକସଭା ସଦସ୍ୟ (୧୯୮୦) :
| ମୟୂରଭଞ୍ଜ | ମନମୋହନ ଟୁଡୁ | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| ବାଲେଶ୍ୱର | ଚିନ୍ତାମଣି ଜେନା | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| ଭଦ୍ରକ | ଅର୍ଜୁନ ସେଠି | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| ଯାଜପୁର | ଅନାଦି ଚରଣ ଦାସ | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| କେନ୍ଦ୍ରାପଡା | ବିଜୟାନନ୍ଦ ପଟ୍ଟନାୟକ | ଲୋକଦଳ |
| କଟକ | ଜାନକୀ ବଲ୍ଲଭ ପଟ୍ଟନାୟକ | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| ଜଗତସିଂହପୁର | ଲକ୍ଷ୍ମଣ ମଳିକ | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| ପୁରୀ | ବ୍ରଜମୋହନ ମହାନ୍ତି | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| ଭୁବନେଶ୍ୱର | ଚିନ୍ତାମଣି ପାଣିଗ୍ରାହୀ | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| ଆସ୍କା | ରାମଚନ୍ଦ୍ର ରଥ | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| ବ୍ରହ୍ମପୁର | ଆର ଜଗନ୍ନାଥ ରାଓ | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| କୋରାପୁଟ | ଗିରିଧାରୀ ଗମାଙ୍ଗ | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| ନବରଙ୍ଗପୁର | ଖଗପତି ପ୍ରଧାନୀ | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| କଳାହାଣ୍ଡି | ରାସବିହାରୀ ବେହେରା | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| ଫୁଲବାଣୀ | ମୃତ୍ୟୁଞ୍ଜୟ ନାୟକ | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| ବଲାଙ୍ଗୀର | ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ମିଶ୍ର | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| ସମ୍ବଲପୁର | ଡାକ୍ତର କୃପାସିନ୍ଧୁ ଭୋଇ | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| ଦେବଗଡ | ନାରାୟଣ ସାହୁ | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| ଢେଙ୍କାନାଳ | କାମାକ୍ଷା ପ୍ରସାଦ ସିଂହଦେଓ | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| ସୁନ୍ଦରଗଡ଼ | ଖ୍ରୀଷ୍ଟଫୋର ଏକ୍କା | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
| କେନ୍ଦୁଝର | ହରିହର ସୋରେନ | କଂଗ୍ରେସ(ଇ) |
ଜାନକୀ ବାବୁ କଟକ ଆସନରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବା ପରେ ଉପନିର୍ବାଚନରେ ଶ୍ରୀମତୀ ଜୟନ୍ତୀ ପଟ୍ଟନାୟକ କଂଗ୍ରେସ (ଇ) ପ୍ରାର୍ଥୀ ଭାବରେ ଜୟଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ଜାନକୀ ବାବୁ କାହିିିଁକି ଏହି ଲୋକସଭା ଆସନରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ, ସେ ବିଷୟରେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅଧ୍ୟାୟରେ ଆଲୋଚନା କରାଯିବ ।
କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳରେ ଜାନକୀବଲ୍ଲଭ ପଟ୍ଟନାୟକ :
ଜାନକୀବାବୁ ୧୯୮୦ ମସିହା ସପ୍ତମ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ କଟକ ଲୋକସଭା ଆସନରୁ କଂଗ୍ରେସ (ଇ) ପ୍ରାର୍ଥୀ ଭାବରେ ବିପୁଳ ଭୋଟରେ ବିଜୟ ଲାଭ କରି ଇନ୍ଦିରାଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳରେ ପର୍ଯ୍ୟଟନ, ବେସାମରିକ ବିମାନଚଳ ଓ ଶ୍ରମ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର କ୍ୟାବିନେଟ ମନ୍ତ୍ରୀ ପଦଲାଭ କଲେ । ଏହିସବୁ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟରେ ଅଳ୍ପ ଦିନ ସେ ଦକ୍ଷତାର ସହ କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପାଦନ କରି ଉଚ୍ଚ ପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ଖୁବ୍ ନିକଟତର ହୋଇଗଲେ ।
ନୀଳମଣି ରାଉତରାୟଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳ ବରଖାସ୍ତ :
ପୂର୍ବରୁ ୧୯୭୭ ମସିହା ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ଜନତାଦଳର ବିପୁଳ ବିଜୟ ଘଟିିଥିଲା । ଫଳରେ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଜନତା ଦଳ ସରକାର ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ସେହି ସମୟରେ ଓଡ଼ିଶା ସମେତ ନ'ଟି ରାଜ୍ୟର କଂଗ୍ରେସ ସରକାରକୁ ବରଖାସ୍ତ କରିଦେଇଥିଲେ । ଯାହା ଫଳରେ କି ଓଡ଼ିଶାର ତତ୍କାଳୀନ ବିନାୟକ ଆଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ କଂଗ୍ରେସ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳର ପତନ ଘଟିିଥିଲା । ଓଡ଼ିଶା ସମେତ ଏହି ନ'ଟି ରାଜ୍ୟରେ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ୧୯୮୦ ମସିହା ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ କଂଗ୍ରେସ (ଇ) ଦଳର ବିପୁଳ ବିଜୟ ଘଟିଲା । କେନ୍ଦ୍ରରେ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ନୂତନ ସରକାର ଗଠନ କରାଗଲା । ଫଳରେ ସେହି ନଜିର ଦେଖାଇ ଏହି ସରକାର ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟରେ ଥିବା ଅଣକଂଗ୍ରେସ ସରକାରଗୁଡିକୁ ଭାଙ୍ଗିଦେବା ପାଇଁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଗ୍ରହଣ