ପ୍ରବୋଧ ଚନ୍ଦ୍ରିକା
୧୨ ସଂଖ୍ୟା
୧। ଅଥ ବିଷ୍ଣୁଶର୍ମାକର୍ତ୍ତୃକ ହିତୋପଦେଶଃ
ମନ୍ଥର ସେ ହିତବାକ୍ୟ ଅବଜ୍ଞା କରି ମହଦ୍ ଭୟରେ ମୁଗଧ ହୋଇ ସେ ଜଳାଶୟ ତ୍ୟାଗ କରି ଚାଲିଗଲା ଏବଂ ହିରଣ୍ୟକ, ଲଘୁପତନ କ ଓ ଚିତ୍ରାଙ୍ଗ ଅମଙ୍ଗଳ ଆଶଙ୍କା କରି ସ୍ନେହପ୍ର ଯୁକ୍ତ ମନ୍ଥରର ପଛେ ପଛେ ଗଲେ । ତଦନନ୍ତର ସ୍ଥଳ ମା ର୍ଗରେ ମନ୍ଥର ଗମନ କଋଁ କଋଁ ଅରଣ୍ୟରେ ଭ୍ରମଣକାରି କୌଣସି ବ୍ୟାଧକର୍ତ୍ତୃକ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲା । ତ ହିଁ ଉତ୍ତାଋ ତାକୁ ଧରି ଉଠାଇ ଧନୁରେ ବାନ୍ଧି ଭ୍ରମଣ କରି ଶ୍ରମ ପ୍ରଯୁକ୍ତ କ୍ଷୁଧା ଓ ପିପାସାରେ ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇ ବ୍ୟାଧ ଆପଣା ଗୃହାଭିମୁଖରେ ଚାଲିଲା । ସେଠାଋ ମୃଗ, କାକ ଓ ଈନ୍ଦୁର ବଡ଼ ବିଷର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ତାହା ପଛେ ପଛେ ଗଲେ । ତାହାବାଦ ହିରଣ୍ୟକ ବିଳାପ କଋଅଛି,
ଏକସ୍ୟ ଦୁଃଖସ୍ୟ ନ ଯାବଦନ୍ତଂ,
ଗଚ୍ଛାମ୍ୟହଂ ପାରମିବା ର୍ଣ୍ଣବସ୍ୟ ।
ତାବଦ୍ଦ୍ୱିତୀୟଂ ସମୃପସ୍ଥିତଂ ମେ,
ଛିଦ୍ରେଷ୍ୱନର୍ଥା ବ ହୁଳୀଭବନ୍ତି ।।
ସମୁଦ୍ର ପାରକୁ ଯିବାର ଯେମନ୍ତ ଅସାଧ୍ୟ, ତେମନ୍ତ ଏକ ଦୁଃଖର ଶେଷ ନୋହୁଣୁ ଆମ୍ଭର ଦ୍ୱିତୀୟ ଦୁଃଖ ଉପସ୍ଥିତ ହେଲା; କାହିଁକିନା ଛିଦ୍ର ଉପସ୍ଥିତ ହେଲେ ଅମଙ୍ଗଳ ଅନେକ ହୁଏ ।
ସ୍ୱାଭାବିକଂ ତୁ ଯନ୍ମିତ୍ରଂ ଭାଗ୍ୟେନୈବାଭିଜାୟତେ ।
ତଦକୃତ୍ରି ମସୌହାର୍ଦ୍ଦମାପତ୍ସ୍ୱପି ନ ମୁଞ୍ଚତି ।।
ସ୍ୱାଭାବିକ ଯେ ମିତ୍ର, ସେ ଭାଗ୍ୟରେ ମିଳେ, ଏବଂ ତାହାର ଅକୃତ୍ରିମ ମିତ୍ରତା ବିପତ୍କାଳରେ ସୁଦ୍ଧ ଯାଏ ନାହିଁ ।
ନ ମାତରି ନ ଦାରେକ୍ଷୁନ ସୌଦର୍ଯ୍ୟେ ନ ଚାତ୍ମଜେ ।
ବିଶ୍ୱାସସ୍ରାଦୃଶଃ ପୁଂସାଂ ଯାଦୃଙମିତ୍ରେ ସ୍ୱଭାବଜେ ।।
