ଫକୀରମୋହନ ଗ୍ରନ୍ଥାବଳୀ
ଆଉ ଥରେ ବାପା ବାଧିକି ପଡ଼ିଥିଲା, ଅପା ଦେଖିବାକୁ କହି ପଠାଇଲା । ବାପା କହିଲା, "ମୋର ଜର ଛାଡ଼ିଯାଉ ନାହିଁ, ସେ ଦେଖିବ କଣ ? ଆରେ ରେ ଆସିବ ତ, ଆଠ ଦଶ ଦିନଯାଏ ଘରୁ ବାହାରିବ ନାହିଁ, ବସି ବସି ତୁଚ୍ଛାଟାରେ ପେଟେ ପେଟେ ଠୁଙ୍କିବ ।" ମା ! ମୋ ଅପାଟି ବଡ଼ ଦୁଃଖରେ ଅଛି । କୁଟୁମଦାରିଆ ଘର, ଛୁଆପିଲା ପଲେ, ସବୁ ଛୁଆଙ୍କର ଗୁହକନା ମୁତକନା କାଚିବ, ଘରର ସବୁ ସଂକୁଡି ବାସନ ମାଜିବ । ବାଧିକାରେ ଛ ଦିନ ନ ଦିନ ପଡ଼ିଥିଲେ ବି ତା ମୁହଁରେ ଟୋପାଏ କେହି ପାଣି ଦେବାକୁ ନାହିଁ । ଆହା ! ସେଇଟା କିମିତି ଶୁଖିଲାଟା ହୋଇଗଲାଣି, ଆଉ ବଞ୍ଚିବ ନାହିଁ । ମୁଁ ତାକୁ ଦେଖିପାରିବି ନାହିଁ ।
ମାଳତୀ ଅପାପାଇଁ ଢେର କାନ୍ଦିଲା । ପଦୀ ତାକୁ ତୁନି କରାଇ କହିଲା, "ଆଚ୍ଛା ଆଚ୍ଛା, ମାଧୀ ସାଙ୍ଗରେ ତୋର ଭେଟ କରାଇ ଦେବି ।"
ମହାନ୍ତିଙ୍କ ବାହୁଡ଼ା ବେଳ ହେଲା ଜାଣି ପଦୀ ଚଞ୍ଚଳ ଚାଲିଗଲା ।
ଦିନ ଦୁଇ ପହରିଆ, ଖିଆପିଆ ବେଳ ଟିକିଏ ଗଡ଼ି ଯାଇଛି, ପଦୀ ମହାନ୍ତିଙ୍କ ଦାଣ୍ଡଦୁଆର କବାଟରେ ଧଡ଼ ଧଡ଼ ଚାପୁଡ଼ା ମାରି ଡାକୁଛି - "ଏ ସାନ୍ତେ -ଏ ମହାନ୍ତି ସାନ୍ତେ । ଘରେ ଅଛନ୍ତି ? ଏ ମାଧୀ ବାପା ! ଘରେ ଅଛନ୍ତି ? କବାଟ ଫିଟାନ୍ତୁ ।"
ପଦୀ ରୋଜିନା ଉପରଓଳି ଆସି କବାଟରେ ଟକିଏ ଠୁକ୍ ଠୁକ୍ ଟିପ ମାରିଦେଲେ ଧୀରେ ଧୀରେ କବାଟ ଉଦୁଆଁ ହୋଇଯାଏ । ଆଜି ଏତେ ପାଟି କରୁଛି, କବାଟ ଫିଟୁ ନାହିଁ ।
ମାଧ ମହାନ୍ତିଏ ଏଇଲାଗେ ଭାତ ଚାରିଟା ସାରି ପଲାଣସିଆଁ ଛଣି ତାଗପାଇଁ ବସି ବାଟିଆ କାଟୁଛନ୍ତି । ମହାନ୍ତିଏ ବଡ଼ ବୁଦ୍ଧିମନ୍ତ ଲୋକ - ତାଙ୍କର ମୂଲିଆ-ପାନିଆ ଢେର, ହେଲେ ଆପେ ଆପେ ବାଟିଆ କାଟନ୍ତି । ମୂଲିଆ ହାତକୁ ଦେଲେ କାଳେ ମେଞ୍ଚାଏ ଛଣି ଅଣ୍ଟିରେ ଗୁଞ୍ଜିଦେବ, ସେଥିଲାଗି କାହାରି ହାତକୁ ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ ।
ପଦୀ ମହାନ୍ତିଙ୍କ ଗୋଡ଼ ପାଖରେ ଢପକରି ମୁଣ୍ଡିଆଟାଏ ମାରିଦେଇ ବସିପଡ଼ି କହିଲା, "ଏ ସାନ୍ତେ ! ଗାଁ ଯାକ ଚହଳ ପଡିଛି - ସାନ ଝିଅ ମାଳତୀର ବାହାଘର - କାହିଁ ମତେ ଖବର ଦେଇ ନାହଁ ? ଘରଲିପା, ଛୁଞ୍ଚ ଦିଆ, ଝୋଟିଦିଆ ଗାଁଯାକ ସବୁ ମୁଁ କରେ । ହେଉ ହେଉ, କାଲି ସକାଳେ ଆସି କରି ଦେଇଯିବି ।"
ମହାନ୍ତିଏ ସେହିପରି ବାଟିଆ କାଟୁ କାଟୁ କହିଲେ, "ନାହିଁ ନାହିଁ, କଣ କେତେ ବା ଛୁଞ୍ଚଦିଆ ଝିଅଟା ଆପେ କରି ପକାଇବ ଯେ । ତୋର ଆସିବ ଲୋଡ଼ା ନାହିଁ ।"
ପଦୀ ସେ କଥା ଶୁଣି ନ ଶୁଣିଲା ପରି କଥା କହି ଯାଇଛି - "ଏ ସାନ୍ତ ! ଗାଁଯାକ ଲୋକ କହୁଛନ୍ତି, ଆପଣଙ୍କର ବଡ଼ କପାଳ, ଭଲ ମନମାଫିକେ ବନ୍ଧୁଟିଏ ପାଇଗଲେ । ଏଣେ ଜମିଦାରୀ - ଘରେ ଟଙ୍କା ସୁନା ଭରତି, ମରେଇକୁ ମରେଇ ଧାନ ବସିଛି, ଦଶ ବାଟି ଚାଷ । ଆପଣ ଉଛୁଣିକା କଣ ପାଇବେ କି ! ଜୁଆଇଁଟି ଯେମନ୍ତ ଦେବା ନେବାକୁ ଷଣ୍ଢ । ଆପଣ ଝିଅକୁ ସଙ୍ଖୁଳି ଗଲେ ବାଟଖରଚ ବୋଲି କଣ ଦସ ପାଞ୍ଚଶହ ବାନ୍ଧି ନ ଆଣିବେ ?"
ମହାନ୍ତିଏ ବାଟିଆଟା ଥୋଇ ଦେଇ ହସି ହସି ପଚାରିଲେ, "ସତ ନା ଲୋ ପଦୀ, ସତ ନା ?"
ପଦୀ - ସବୁବେଳେ ଗାଁ ଲୋକେ ଦେଖି ଆସି କହୁଛନ୍ତି ପରା ? ବାହାଘର କଥା ସେଠି ଧୂମ୍ ପଡିଛି, କନ୍ୟାସୁନା ଟଙ୍କା ପରା ଗଣା ପୋଛା ହୋଇ ଥୁଆ
