ରସ ରତ୍ନାକର

                     *ପ୍ରଥମ ଛାନ୍ଦ*
                     (ରାଗ -କଳସା)

ରଘୁନାଥ ରାଜୀବ ଲୋଚନ ମନୋହର , ରସାସୂତା-ହୃଦୟ-ଚକୋର-ସୁଧାକର l

ରତିପତି-ଜିତ ଛବି ଶ୍ୟାମଳ-ସୁନ୍ଦର , ରମଣୀୟ ଦିଶେ ବେନି ଭୁଜେ ଚାପଶର l

ରକ୍ଷକୁଳ ନିର୍ମୁଳ-କାରଣେ ଅବତାର , ରକ୍ଷାକଲ ବିଭିଷଣେ ବଧି ଲଙ୍କେସ୍ୱର l

ରଜ ଲଭି ଯହିଁରୁ ଅହଲ୍ୟା ଶାପୁ ପାର , ରଞ୍ଜନ ଶ୍ରୀଚରଣେ ବନ୍ଦଇ ନିରନ୍ତର l

ରଚିବାକୁ ଗୀତ ଚିତ୍ତ ବଳି ଅଛି ମୋର , ରମେଶ କରୁଣା କରି ବାଞ୍ଛା ପୂର୍ଣ କର l

ରଚିବି ପ୍ରବନ୍ଧ ଉଷା-ଅନିରୁଦ୍ଧଙ୍କର , ରସିକ-ହୃଦ-କୁମୁଦେ ହେଉ ଶଶଧର l

ର-ଥାଇ ଆଦ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତରେ ଭାବ ସୁମଧୁର , ରସଯୁତ ପଦ ହେଉ ବୁଧ-ଚିତ୍ତହର ।

ରଜନୀଚର ଉତ୍ତ°ସ ବାଣ ମହାବୀର , ରସା ମଣ୍ଡଳେ ତା'ବୀରପଣ ସୁପ୍ରଚାର ।

ରତିପତି-ପର-ପରସନ୍ନେ ପାଇ ବର , ରବି ସଂଗେ ଉପମିତ ଦଶ ଶତ କର l

ରକ୍ତପୁର ରାଜଧାନୀ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ନଗର , ରତ୍ନସାନୁ ସହ ରାଜପୁର ପଟାନ୍ତର l

ରଣ ପାଇଁ ଦିଗବିଜୟ କରି ମହାବୀର , ରସା-ରସାତଳ-ନାକ କଲା ସେ ବିହାର l

ରକ୍ଷରାଜେ କରିବାକୁ ସମ୍ମୁଖ ସମର , ରଥୀ କେହି ଧନୁ ଧରି ନ ହେଲେ ବାହାର ।

ରହିତ କରିବା ପାଇଁ ଭୁଜ ବ୍ୟଥା ତାର , ରସାଧରେ ପ୍ରହାରନ୍ତେ ହୋଇଯାନ୍ତି ଚୁର l

ରଣରଙ୍କ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡେ ନ ପାଇ ସମ ବୀର , ରତିଶ-ପର ନିକଟ ଗମିଲା ସତ୍ୱର l

ରଚିଲା ବଚନ,ନାଥ ଶୁଣ ସ୍ମର ହର , ରଙ୍ଗେ ମୋ ସହସ୍ର କର ପାଇ ତୁମ ବର l

ରଣ କରିବାକୁ କାହିଁ ନ ପାଇଲି ଶୂର , ରହିଲା ତ ବ୍ୟଥା ଭୁଜେ,ହେଉ ନାହିଁ ଦୂର l

ରହିଛ ଏକା ଆପଣ,କରିବି ସମର , ରଭସ ଭୁଜ-ବେଦନା ହେଉ ମୋ ଅନ୍ତର l

ରଜତଗିରି-ନାୟକ ବିହିଲେ ଉତ୍ତର , ରହ କିଛି ଦିନ ରିପୁ ଲଭିବୁ ପାମର ।

ରଥେ ତୋର ଅଛି ଯେଉଁ ଚିରାଳ ଶେଖର , ରସାରେ ପଡିବ ଛିନ୍ନ ହୋଇ ଯେ ବାସର l

ରଖି ନ ପାରିବୁ ଏହି ସଦର୍ପ ଆଚାର , ରହିବୁ ଧ୍ରୁବ ପରାୟେ ଛେଦ ହେବ କର l

ରକ୍ଷପତି ଶୁଣି ପ୍ରତ୍ୟାଗତ ନିଜପୁର , ରହିଲା ପ୍ରତୀକ୍ଷା କରି ଆସିବାକୁ ପର (ପ୍ରଥମ ଛାନ୍ଦ ସମାପ୍ତ)

*ଦ୍ୱିତୟ ଛାନ୍ଦ*

(ରାଗ- ଚୋଖୀ)

ରସିକ ବୁଧ ନିକର , ରସେ ଚିତ୍ତ ଦାନ କର ।

ଉଷା ନାମେ ସୂତା ଥିଲା ବଳି ସୂତ ର ।

ରମଣୀ କୂଳ ରତନ, ଲଭି ନବ ଯୌବନ

ହୋଇଲା ଜନ-ନୟନ-ବନ୍ଦୀ-ମନ୍ଦିର ,

ରସବତୀ ଶୋଭାସାଗର।

ରଙ୍ଗେ ମନ୍ଥି ଦେଲାଣି କୁଞ୍ଜ-କୁମର l (୧)

ରତ୍ନକୁଟ ପାୟୋଧର, ତହିଁ ବେଣୀ କାକୋଦର।

ମନ୍ଥନ ଭରେ ହେଲାଣି ଭ୍ରମ ବାହାର ।

ରଜନିକର ସୁହାସ, ପାରିଜାତକ ସୁବାସ ।

ଗମନ ଅଭ୍ରମୁଇଶ ପୀୟୂଷ ତାର।

ରମା, ରୁଚି, ଅତି ରୁଚିର ।

ରହିଛି ରଣର ବଧେ, ବିରହ ତାର ।(୨)

ରଙ୍ଗ ରାଜୀବ ଅଧରା , ଗମନ କରନ୍ତେ ଧରା

ମଣ୍ଡଳକୁ ମଣ୍ଡିଦିଏ ଚାଳି ପୟର ,

ରତିଶ କମାଣ ଭୁରୁ , ଯୁବାଜନ-ଦମ୍ଭଗୁରୁ

ଭୟଦ ଅଞ୍ଜନାଞ୍ଚିତ ନୟନ ଶର ,

ରମ୍ଭାଜିତ ଉରୁ ତାହାର ,

ରମ୍ଭା ନ୍ୟୁନ ହେବ ଚାହିଁ ଯୋଷିତବର l (୩)

ରଦରାଜି ମୋତିପନ୍ତି , ପରାୟେ ଶୋଭା ଦିଶନ୍ତି

ଭୁଜ-ବଲ୍ଲି-ହେମ-ପୁଷ୍ପମାଳା ପ୍ରକାର ,

ରମଣୀୟ ପଦତଳ, ପ୍ରବାଳ ସମ ମଞ୍ଜୁଳ

ପଞ୍ଚାନନ ପ୍ରାୟେ କ୍ଷୀଣ କଟି ସୁନ୍ଦର ,

ରସନିଧି ରମଣବର ।

ରବଥଜିତ ବଚନ ମୃଦୁ ମଧୁର। (୪)

ରକ୍ଷକୁଳ ମହୀପତି, ସୁତାକୁ ଯୌବନବତୀ

ଚାହିଁ ରଖାଇଲା ଅତି ଅଗମ୍ୟ ପୁର ,

ରଖାଇ ପ୍ରହରୀଗଣ , ପ୍ରଚଣ୍ଡେ ବୋଲେ ବଚନ

ଥିବ ସଦା ସାବଧାନ ଜେମା ଉପର ,

ରକ୍ଷ, ଯକ୍ଷ୍ୟ, ନର, କିନ୍ନର

ରଣବାସକୁ ନ ଯିବେ ହେଲେ ଇଶ୍ୱର l (୫)

ରସାଳସୀ ନାନା ରଙ୍ଗେ,  ସହଚରୀ ଗଣ ସଂଗେ

ଅନ୍ତଃପୁର ମଧ୍ୟେ ରହି କରେ ବିହାର ,

ରବା ବଂଶୀ ସମର୍ଦଳ,   ବଜାଇ ବାଦ୍ୟ ମଞ୍ଜୁଳ

କେତେବେଳେ ଅକ୍ଷ ଖେଳେ ହୋଇ ତତ୍ପର ;

ରସାଭୂଷା ଯୋଷାଶେଖର l

ରଙ୍ଗେ କଉତୁକେ ହରେ ନିଶା ବାସର (୬)